लोकमानस: तडे तर गेलेच पण दरीही रुंदावतेय!

‘विनोद विशेषांका’कडून निराशा

‘लोकसत्ता’चे (१३ जून) मुखपृष्ठ पाहताच वाटले की आजचे वृत्तपत्र हा ‘विनोद विशेषांक’ असावा. पण ‘उलटा चष्मा’मधील व्यंग सोडल्यास इतर कुठेही विनोद आढळला नाही. हिरमोड झाला. बारीक अक्षरातली नोंद पाहिल्यावर तो विनोद ही प्रायोजित निघाला. -नरेंद्र दाभाडे, चोपडा

किनाऱ्यावर जीवरक्षक का नव्हते?

‘जुहूतील समुद्रात चार मुले बेपत्ता’ ही बातमी (लोकसत्ता- १३ जून) वाचली. अरबी समुद्रात चक्रीवादळ सुरू असल्याने समुद्र खवळलेला असणार हे माहीत असूनही समुद्र किनारी जाणे चुकीचेच आहे, पण मुलांना हटकायला जीवरक्षक किंवा अन्य कुणीही त्या किनाऱ्यावर नसणे हेही खटकणारे आहे. अलीकडे दरवर्षी एक तरी चक्रीवादळ येतेच, त्यामुळे या काळात समुद्रकिनारी जाऊ नये हे सर्वाना चांगलेच ठाऊक आहे. असे असताना ही पाच मुले जुहूला गेली, ती समुद्रात वाहून गेली हे स्थानिकांनी बघितल्यामुळे एकाचा तरी जीव वाचला नाहीतर ही मुले घरी आली नाहीत म्हणून पालक पोलिसांकडे गेल्यानंतरच काय झाले हे कळले असते. असा धोका पत्करणे जिवावर बेतू शकते हे तरुणांच्या कधी लक्षात येणार? -माया हेमंत भाटकर, चारकोप गाव (मुंबई)

डिजिटल आरोग्य देशभर तरी पोहोचले का?

‘सर्वासाठी आरोग्याचे डिजिटल विश्वरूप’ हा ‘पहिली बाजू’ सदरातील लेख (१३ जून) वाचला. यात कोविड- १९ साथीदरम्यान सरकारने लसीकरण आणि वैद्यकीय सल्ल्यासाठी विकसित करून घेतलेल्या ॲप्सची माहिती आणि महत्त्व विशद करण्यात आले आहे, मात्र ज्यांना संगणक वा स्मार्टफोन वापरता येत नाही, जे खेडेगावात राहतात, त्यांना या ॲपचा कितपत लाभ झाला, असा प्रश्न पडतो. शहरांतील रहिवाशांनी या सुविधेचा लाभ घेतला, मात्र बहुसंख्य ग्रमीण रहिवासी या सुविधेपासून वंचितच राहिले असण्याची शक्यता आहे. –उदयराज चंदन चव्हाण, नांदेड

तेव्हा समाजात आजच्याएवढी तेढ नसावी

गेल्या आठवडय़ात कोल्हापूर शहरात उसळलेल्या दंगलीचा विचार करता इतिहासाचा ऊहापोह करणे गरजेचे वाटते. एक दिल्लीचा बादशहा आणि दुसरा म्हैसूरचा राजा. दोन्हीही मुस्लीम. क्रियेच्या विरुद्ध प्रतिक्रिया नक्कीच अपेक्षित असते. दोन्ही बाजूंनी इतिहासाचा शोध घेतला असता तर नक्कीच दंगल, कटुता व उसवलेली सामाजिक वीण नक्कीच सावरता आली असती. उत्तर भारताने औरंगजेबाचा जुलूम सोसला होता तर दक्षिण भारत जिंकण्याच्या त्याच्या अट्टहासामुळे युद्धाच्या झळा मराठी जनतेला सोसाव्या लागल्या होत्या. एकविसाव्या शतकात काही व्यक्तींनी त्याचे छायाचित्र व्हॉट्सअॅप स्टेटसला ठेवले, म्हणून संपूर्ण समाजाला वेठीस धरणे कितपत योग्य आहे?
सध्या इतिहासाचे पुनर्लेखन करण्याची तयारी सुरू असल्याचे दिसते. त्यासाठीसुद्धा ज्ञात इतिहासाचा अभ्यास करणे गरजेचे आहे. टिपू सुलतानाचा पाडाव करण्यासाठी इंग्रज, निजाम आणि पेशवे एकत्र लढले. परिणामी निजामशाही व ईस्ट इंडिया कंपनीच्या हाती म्हैसूर राज्य गेले. जुन्या वोडीयार राजांना इंग्रज व निजामाची नामधारी राजा म्हणून मान्यता मिळाली. टिपू सुलतानाला वीरगती प्राप्त झाल्यानंतर (१७९९) ब्रिटिश लेखकाने त्याच्या शौर्याबद्दल लिहिलेल्या पुस्तकावरून हरी नारायण आपटे यांनी ‘म्हैसूरचा वाघ’ ही कादंबरी लिहिली. स्वराज्यासाठी लढलेल्या टिळकांचे ते शिष्य होते. कदाचित त्या काळी समाजात आजच्याएवढी तेढ नसावी. दुसरे उदाहरण- यशवंत नरसिंह केळकर (केसरीचे संपादक न. चिं. केळकर यांचे चिरंजीव) यांनी १९३२साली ‘केसरी’मधील लेखात टिपू सुलतानाच्या कबरीविषयी लिहिले आहे- ‘कृष्णेवर येऊन पेशव्यांशी झुंजेन अशी महत्त्वाकांक्षा ज्याने धरली आणि जवळजवळ पूर्ण करून दाखवली अशा त्या प्रतापी पिता-पुत्राच्या कबरी पाहून ज्याला इतिहासाची यित्कचितही ओळख आहे त्याला ते मराठय़ांचे शत्रू असतानाही आदराने अभिवादनाचा करभार स्वेच्छेने द्यावासा वाटल्याशिवाय राहत नाही.’ कोल्हापूरमध्ये घडलेल्या दंगलीच्या पार्श्वभूमीवर घेतलेला हा इतिहासाचा कानोसा! –गायत्री साळवणकर, कोल्हापूर