अन्वयार्थ: आता खरी कसोटी

लोकसभा निवडणुकीत अजित पवारांना भाजपने पार मेटाकुटीला आणले. सहा ते आठ जागा मागणाऱ्या अजित पवारांच्या राष्ट्रवादीची फक्त चार जागांवर बोळवण करण्यात आली. त्याच वेळी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या शिवसेनेला १५ जागा सोडण्यात आल्या. लोकसभेत अजित पवार गटाची फक्त रायगडची एक जागा निवडून आली. तेथेच अजितदादांना मोठा राजकीय धक्का बसला. महाराष्ट्रात ४५ जागा जिंकण्याचा निर्धार केलेल्या महायुतीला केवळ १७ जागांवर समाधान मानावे लागले. महाविकास आघाडीने महायुतीला नमविले. या अपयशाचे सारे खापर अजित पवारांवर फोडण्यात येत आहे. ‘ऑर्गनायझर’ आणि ‘साप्ताहिक विवेक’ या रा. स्व. संघाच्या विचारसरणीशी संबंधित नियतकालिकांमधून राज्यातील राष्ट्रीय लोकशाही आघाडीच्या महाराष्ट्रातील अपयशाबद्दल अजित पवारांनाच जबाबदार धरण्यात आले आहे. भाजपने अजित पवारांशी युती करायला नको होती, असाच एकूण रा. स्व. संघाशी संबधितांचा सूर दिसतो. अजित पवारांना बरोबर घेणे हे भाजपमधील अनेकांना रुचलेले नव्हते. राज्यातील बहुतांशी नेत्यांचा विरोध होता. पण दिल्लीपुढे राज्यातील भाजप नेत्यांचे फारसे काही चालत नसावे.

महायुतीत भाजप आणि शिवसेना शिंदे गटही असताना राज्यातील अपयशास फक्त अजित पवारच जबाबदार कसे, असा सवाल आता राष्ट्रवादीकडून करण्यात येत आहे. लोकसभेत भाजपचे खासदारांचे संख्याबळ २३ वरून ९ वर घटले. शिंदे गटाच्या सातच जागा निवडून आल्या. तरीही अजित पवार यांच्यावरच खापर का फोडले जाते? संघाच्या वर्तुळात मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्याबाबत काहीच भूमिका मांडली जात नाही. शिंदे हे हिंदुत्वाचा पुरस्कार करीत असल्यानेच त्यांच्याविरोधात संघ परिवाराशी संबंधित नियतकालिकांमधून कदाचित भूमिका मांडली गेली नसावी. पण दोन्ही नियतकालिकांमधील रोख हा अजित पवारांवरच आहे. या पार्श्वभूमीवर ‘भाजपला आता अजित पवार नकोसे झाले असावेत’ ही शरद पवारांची प्रतिक्रिया महत्त्वाची ठरते.

शिवसेना व राष्ट्रवादीत फूट पडल्याचा लोकसभा निवडणुकीत राज्यात भाजपला नक्कीच फायदा झाला. राष्ट्रीय लोकशाही आघाडीला राज्यात लोकसभा निवडणुकीत ४२ टक्के मते मिळाली. त्यात भाजपला २६ टक्के तर मित्रपक्षांचा वाटा १६ टक्क्यांचा आहे. ही फूट पडली नसती तर भाजपची अवस्था अधिक दारुण झाली असती. मुख्यमंत्रीपदाच्या आशेने अजित पवार यांनी भाजपशी सलगी केली हे तितकेच खरे. पण राज्यातील भाजप नेत्यांकडून केली जाणारी कोंडी किंवा संघ परिवाराकडून होणारी हेटाळणी यातून अजित पवारांचा पुढील राजकीय प्रवास वाटतो तितका सोपा नाही. विधानसभा निवडणुकीचे जागावाटप कसे होते हे महत्त्वाचे. विधानसभेसाठीही कमी जागा वाट्याला आल्या आणि आमदारांचे तेवढे संख्याबळ नसल्यास भाजप राष्ट्रवादीला फारसे महत्त्वही देणार नाही. अजितदादांचे परतीचे दोर आधीच कापले गेले आहेत. आता भाजपशी जुळवून घेण्याशिवाय पर्याय नाही. नेमके हेच भाजपच्या मंडळींनी हेरले आहे. यामुळेच अजित पवारांची आता खरी कसोटी आहे.