‘मनूचा मासा कोणत्या जातीचा असेल’ हा प्रश्न सर्व १८ पुराणांचे इंग्रजी अनुवाद करू इच्छिणारे बिबेक देबरॉय यांना पडला! ते मासेखाऊ बंगाली नसते, तर त्यांना हा प्रश्न पडला असता का, हा आणखी निराळा प्रश्न; पण ‘मनूचा मासा कोणता’ याचे उल्लेख अनेक जुन्या संस्कृत पाठांपैकी ओडिशात निराळे नि दक्षिणेत निराळे, असे जेव्हा त्यांना आढळले तेव्हा मात्र, पुराणे वा अन्य संस्कृत ग्रंथांतील पाठभेदांनुसार भारताच्या वैविध्याचा अभ्यास करता येईल, हेही आपणास उमगल्याचे ते उत्साहाने सांगू लागले. किंवा, ‘निव्वळ मिथ्यकथा वाटणाऱ्या उल्लेखातून, भारतातील तेव्हाचे ‘बालमृत्यू प्रमाण’ तब्बल एकतृतीयांश इतके असल्याचा निष्कर्ष निघतो’, हेही नवा शोध लागल्याच्या उत्साहात ते सांगत. गीता आणि महाभारताच्या इंग्रजीकरणानंतर पुराणांकडे वळणारे देबरॉय आणि खासगीकरण- उदारीकरणवादी अर्थतज्ज्ञ देबरॉय दे दोघेही एकाच देहात राहिल्याचे असे परिणाम अधूनमधून दिसत. यापुढे ते दिसणार नाहीत. वयाची सत्तरीही न गाठता, अनेक ग्रंथ व त्याहून अधिक वाद मागे ठेवून बिबेक देबरॉय यांनी देह सोडला आहे.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
