व्यक्तिवेध: जॉर्ज फोरमन

फोरमन यांचा जन्म टेक्सासच्या आडगावात १० जानेवारी १९४९ रोजी झाला. काही वर्षांनी त्यांची आई सहा पोरांसह ह्यूस्टनला आली. जॉर्ज फोरमन शाळेबाहेर गुंडगिरी करू लागले. पण १६व्या वर्षी अमेरिकी सरकारच्या रोजगार प्रशिक्षण कार्यक्रमात दाखल झाल्यामुळे, अधोगतीपासून बचावले. आडदांड व्यक्तिमत्त्वामुळे अनेकांच्या सांगण्यावरून ते १७ व्या वर्षी बॉक्सिंग करू लागले. राग आणि निराशा बॉक्सिंग रिंगमध्ये मोकळी कर, असा सल्ला त्यांना कुणीतरी दिला होता. तो शिरसावंद्या मानून जॉर्ज फोरमन यांनी सराव सुरू केला. अल्पावधीत प्रावीण्य मिळवले. इतके, की १९६८ मधील मेक्सिको सिटी ऑलिम्पिकमध्ये हेवीवेट वजनी गटात त्यांनी सुवर्णपदक जिंकले, तेही एका सोव्हिएत प्रतिस्पर्ध्याला हरवून! त्या स्पर्धेत टॉमी स्मिथ व जॉन कार्लोस या धावपटूंनी पदकदानावेळी मुठी उगारून कृष्णवर्णीयांना अमेरिकेत मिळणाऱ्या वागणुकीचा निषेध व्यक्त केला होता. फोरमन यांनी मात्र सुवर्णपदक जिंकल्यावर बॉक्सिंग रिंगमध्ये अमेरिकी ध्वज फडकवला. ‘अमेरिकी असल्याचा आनंदच वाटतो,’ ही त्यांची भूमिका तेव्हा धाडसाची ठरली होती.

१९७१मध्ये हेवीवेट जगज्जेतेपदाच्या लढतीत फ्रेझियर यांनी अलींना हरवले, सर्वस्वी अनपेक्षितरीत्या. पुढे फ्रेझियरना फोरमन यांनी १९७३मध्ये काही मिनिटांत लोळवले, तेही अनपेक्षितरीत्या. पण जगज्जेतेपदाचा आनंद फार टिकला नाही. कारण पुढच्याच वर्षी अली यांनी फोरमन यांना पराभूत केले. निराश झालेले फोरमन पुढे काही काळ धर्मोपदेशक बनले. वेगळे काही करण्याच्या जिद्दीतून काही वर्षांनी त्यांनी ग्रिल ओव्हन निर्मितीचा व्यवसाय सुरू केला, नफा कमावला. पण बॉक्सिंग रिंग खुणावतच होती. त्यामुळे बॉक्सिंग सोडून दहा वर्षे झाल्यानंतर फोरमन यांनी रिंगमध्ये धाडसी पुनरागमन केले. सुरुवातीस संमिश्र यश मिळाल्यानंतर १९९४मध्ये वयाच्या ४५ व्या वर्षी त्यांनी मायकेल मूररला हरवून दुसऱ्यांदा जागतिक हेवीवेट जगज्जेतेपद पटकावले. अलींशी हरलेला नव्हे, तर ‘सर्वांत वयस्कर जगज्जेता’ हीच आपली अंतिम ओळख राहील हे फोरमन यांनी ३० वर्षांपूर्वीच अशा प्रकारे सुनिश्चित केले.