मानवेंद्रनाथ रॉय यांच्या विचारसरणीतून जो जीवनविषयक दृष्टिकोन निर्माण होतो, तो ‘रॉयवाद’ नावाने ओळखला जातो. प्रारंभी हे नाव हेटाळणीच्या उद्देशाने वापरले गेले; पण नंतरच्या काळात स्वतंत्र व स्वयंपूर्ण अशा विचारधारेचे रूप प्राप्त झाल्याने तत्त्वज्ञानाच्या क्षेत्रात त्यास आदराचे स्थान प्राप्त झाले. हे काही स्वतंत्र तत्त्वज्ञान नाही. ते मार्क्सवादाच्या पायावर उभे आहे. रॉयवाद हा मार्क्सवाद आणि लेनिनवाद यांच्या अनुरोधाने व्यक्त वसाहतींच्या वस्तुस्थितीचे केलेले प्रकटीकरण होय. रॉयवाद वसाहतवादमुक्तीचा क्रांतिवाद होय. याचे तीन घटक आहेत- तत्त्वज्ञान, अर्थशास्त्र आणि राजकारण. विज्ञानातील शोधामुळे जड वा भौतिक (मॅटर) तत्त्वाचे सार्वभौमत्व सिद्ध झाले आहे. तर्कतीर्थ लक्ष्मणशास्त्री जोशी यांनी ‘जडवाद अर्थात् अनीश्वरवाद’ या शीर्षकाचा प्रबंध लिहून यावर प्रकाश टाकला आहे. तर्कतीर्थांचे हे लेखन १९४१ चे आहे. ज्या काळात तर्कतीर्थ रॉयवादी होते, त्या काळातील हे लेखन होय.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
