चिंतनधारा: उपासना आळशी नसते!

आपल्या सर्व कृतीत जर मनुष्याचा सद्हेतू ओतप्रोत असेल तर फुले वाहणे, चंदन लावणे, घंटा वाजविणे, मूर्तिपूजा करणे, सद्ग्रंथ वाचणे, साधुसंतांचा बोध घेणे व त्या मार्गाने चालणे इत्यादी सर्व गोष्टीसुद्धा उपासनेतच येऊ शकतात. कारण तोसुद्धा मनाच्या चंचलतेला नष्ट करण्याचा व वृत्तीला रंगवून श्रद्धाशक्ती वाढवण्याचा एक चिमुकला मार्गच आहे. थोर मनुष्याविषयीचा आदर किंवा कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा एक असाच मार्ग असतो हे आपणास ठाऊक आहेच. कोणी श्रेष्ठ पुरुष घरी आल्यास उठून उभे राहणे, त्यांना ‘यावे’ म्हणणे, त्यांना बसवणे, त्यांच्याशी नम्रतेने बोलून थोडे फराळास देणे, इत्यादी. एकूण ते जेणेकरून प्रसन्न राहतील असेच आपण त्यांच्याशी वागत नाही का?

समजा, कोणी यातून असेच तत्त्व(?) काढले की, ‘काय हो! माणसाने माणसाचा आदर काय म्हणून करावयाचा? ही मनुष्य व आपणही मनुष्यच!’ परंतु असे जर आपण वागू लागलो (सन्मानदर्शक उत्थापन, अभिवादनादी सर्व रीतिरिवाजास अजिबात फाटा दिला) तर व्यवहारात योग्य ठरेल काय? व आपले आपल्यास तरी आवडेल काय? मला नाही वाटत तुम्ही असे कबूल कराल म्हणून! याप्रमाणेच विचार केल्यास, जगच्चालक अदृश्य शक्तीच्या स्मरणार्थ मूर्तीचा आदर-सत्कार करण्याचे जे नियम थोर महात्म्यांनी ठरवले आहेत त्यांनी मानसिक शांती प्राप्त होऊन आत्मोन्नती जर होत असेल तर त्यास कोणी हरकत तरी का घ्यावी? लोक उगीचच मोठी महत्त्वाकांक्षा धरून काहीच कर्तव्य न करता केवळ पूजा करतात व ‘देवच सर्व करील’ असे म्हणत बसतात ते मला मुळीच आवडत नाही,’’ असे महाराज म्हणतात.

राजेश बोबडे
rajesh772@gmail.com