लेखक समाजाला नेमके काय देत असतो, या प्रश्नाचे उत्तर उषाकिरण खान यांच्या मृत्यूमधून समजते. बिहारच्या तसेच नेपाळच्या काही भागात बोलली जाणारी भारतातल्या २२ अधिकृत भाषांपैकी एक असलेली, जवळपास साडेतीन कोटी लोकांची भाषा मैथिली. या भाषेतून प्रामुख्याने उषाकिरण खान यांनी साहित्यनिर्मिती केली, हेच खरे तर लेखिका म्हणून त्यांचे स्टेटमेंट होते. पुढे प्रसंगोपात्त त्या हिंदीतूनही लिखाण करू लागल्या. पण त्यांचे पहिले प्रेम त्यांच्या मातृभाषेवर, मैथिलीवरच होते आणि या भाषेत लिहिलेल्या ‘भामति एक प्रेम कथा’ या कादंबरीसाठी त्यांना २०११ मध्ये साहित्य अकादमी पुरस्कारही मिळाला होता. शंकराचार्यांच्या ब्रह्मसूत्रांवर भाष्य करू पाहणाऱ्या वाचस्पती मिश्रा या पंडिताच्या पत्नीची, भामतीची गोष्ट या कादंबरीत सांगितली आहे. एका विद्वान पुरुषाचा संसार करताना, त्याच्याबरोबर समरस होताना स्वत्व न विसरणारी, तेजस्वी स्त्री हा या कादंबरीचा विषय होता. एका बुद्धिमान स्त्रीचा जगण्याविषयीचा हा दृष्टिकोन उषाकिरण खान यांनी अतिशय आत्मीयतने चितारला होता. त्यांच्या डोळ्यांसमोर असलेली भारतीय स्त्री ही अशी होती, हे लक्षात घेतले की समर्थ लेखक किंवा लेखिका जाते, तेव्हा समाजाचा नेमका काय तोटा होतो, हे आपोआप उमगते. त्याशिवाय त्याच्या किंवा तिच्या भाषेने एक प्रकारे एक शरीरच गमावलेले असते, ही गोष्ट आणखी वेगळी.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
