कळले, पण वळणार कधी?

भारतीयांमध्ये या विषयाबद्दलची आस्था निर्माण करण्यासाठी लहान वयातच जे संस्कार करावे लागतात, ते करण्यासाठी शिक्षण देण्याची इच्छा आजवरच्या कोणत्याही सत्ताधाऱ्यांनी दाखवली नाही. शालेय शिक्षणात असलेला नागरिकशास्त्र हा विषय किती आस्थेने शिकवला जातो, हे पाहिले, तर अस्वच्छतेची बीजे सहज सापडू शकतील.

देश स्वच्छ करण्यासाठी केवळ मोठी आर्थिक तरतूद करून फारसा उपयोग नाही. सक्ती करणे पुरेसे ठरणार नाही आणि शिक्षा करून त्याची अंमलबजावणीही करता येणार नाही. कचरापेटीबाहेर कचरा टाकणे, रस्त्यात थुंकणे किंवा कचरा टाकणे ही भारतीयांची मानसिकता असते. महात्मा गांधींना राष्ट्रपिता म्हणत असतानाच त्यांनी दिलेला स्वच्छतेचा संदेश आचरणात आणण्यासाठी मात्र कोणालाही स्वत:पासून सुरुवात करण्याची इच्छा होत नाही. हे चित्र केवळ एक व्यक्ती बदलू शकणार नाही, त्यासाठी सर्वानाच कळत असलेले स्वच्छतेचे महत्त्व वळायलाही हवे.