राजकीय नेते आणि उद्याोगपती यांचे संबंध काय स्वरूपाचे असावेत हा जगभरात नेहमीच चर्चेचा विषय राहिलेला आहे. राजकारणासाठी लागणारा अमाप पैसा उभा करण्यासाठी राजकीय नेत्यांना उद्याोगपतींची गरज भासते. खासगी उद्याोगांच्या हातातील प्रिंट, टीव्ही आणि डिजिटल माध्यमांचा वापर करून राजकीय नेते स्वत:ची प्रतिमानिर्मिती करू पाहतात. उद्याोगपतींच्या मालकीच्या वाहनांचा/ विमानांचा वापर राजकीय नेत्यांनी केला आहे अशीही अनेक उदाहरणे आहेत. याउलट उद्याोगपतींना सरकारी कंत्राटे मिळवणे, स्वत:साठी अनुकूल धोरणे तयार करणे, प्रशासनाकडून आपली कामे करवून घेणे यासाठी राजकीय नेत्यांची गरज लागते. अशा रीतीने राजकीय नेते आणि उद्याोगपती यांचे नाते परस्परावलंबी असते. मात्र या नात्याचे स्वरूप काय असावे? उद्याोगपतींचा सरकारवर किती प्रभाव असायला हवा? सरकार केवळ उद्याोगपतींसाठीच काम करते की व्यापक जनहित समोर ठेवते? सरकारी आश्रयाशिवाय उद्याोगपती व्यवसायविस्तार करू शकतात का? सरकारने उद्याोगांची बाजू घ्यावी का? घेतली तर किती प्रमाणात घ्यावी? उद्योजक राजकीय पक्षांना पैसे देणार हे गृहीतच आहे. मात्र कोणत्या कंपन्यांनी कोणत्या पक्षाला, किती पैसे, कधी दिले हे जनतेला कळायला हवे की नको, असे अनेक प्रश्न यानिमित्ताने समोर येतात. हे प्रश्न व्यावहारिक राजकारण आणि राजकारणाची ‘थिअरी’ या दोन्ही दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. हे प्रश्न १९व्या शतकातदेखील होते आणि आता २१व्या शतकातदेखील त्याचे महत्त्व आहेच. आपल्या आजूबाजूला पाहिल्यास या प्रश्नांची चर्चा करण्यासाठी अनेक उदाहरणे ठळकपणे समोर येऊ शकतात. या लेखात ‘इलॉन मस्क’ यांच्या निमित्ताने या प्रश्नांची चर्चा केली आहे.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
