डॉ. विजय पांढरीपांडे
एआय म्हणजेच आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स् आणि एमएल म्हणजे मशीन लर्निंगची तुतारी वाजताच आपला तंत्रशिक्षण विभाग जागा झाला. जिथून ही सूत्रे हलविली जातात त्या दिल्लीतील एआयसीटीई अधिकारी कामाला लागले. या दोन विषयात स्वतंत्र पदवी अभ्यासक्रम सुरू करण्याचे सूतोवाच करण्यात आले. आपल्या राज्यातील राजकारणी मंडळीच्या अधिपत्याखालील खासगी शिक्षण संस्था उत्साहाने कामाला लागल्या. कारण नवा कोर्स म्हणजे अधिक प्रवेश संख्या, अधिक तुकड्या, अन् डोनेशनद्वारे करोडोंची कमाई… असे पदवी अभ्यासक्रम सुरू करण्याचा मूर्खपणा जगात कुठल्याही विद्यापीठात बघायला मिळत नाही. बहुतेक ठिकाणी अजूनही इलेक्ट्रिकल, इलेक्ट्रॉनिक्स, कॉम्प्युटर सायन्स अशा मूळ विषयातच पदव्या दिल्या जातात.
असाच चुकीचा व्यापारी निर्णय काही दशकापूर्वी याच एआयसीटीईने घेतला होता. त्यावेळी आयटी बूम होती. वायटूके नावाच्या समस्येने धुमाकूळ घातला होता. देशात, देशाबाहेर अनेक संगणक पदवीधरांची गरज होती. तेव्हा आयटीची स्वतंत्र पदवी सुरू झाली. एमसीएसारखे पदव्युत्तर अभ्यासक्रम सुरू झाले. मूलभूत इलेक्ट्रॉनिक्सची पदवी होतीच. जोडीने कॉम्पुटर सायन्सचा देखील वेगळा विभाग, स्वतंत्र पदवी झाली. पण आयटी बूमचा फायदा घेत त्यावेळी खासगी संस्थांच्या जागा वाढविण्यासाठी हास्यास्पद प्रयोग झाले! इलेक्ट्रॉनिक्स, इलेक्ट्रिकल, कॉम्प्युटर, आयटी, कम्युनिकेशन या अनेक शब्दांपैकी एका वेळी वेगवेगळे दोन शब्द वापरून अनेक नावांनी पदव्या निर्माण झाल्या. या हास्यास्पद प्रकारात एआयसीटीईबरोबर त्या त्या राज्यातील तंत्रज्ञान विद्यापीठांनी देखील साथ दिली. प्रवेश संख्या हजारोंनी वाढल्यामुळे खाजगी संस्थांचे, व्यवस्थापनाचे तर उखळ पांढरे झालेच पण इतर परवानग्या देणाऱ्या संस्थांनी देखील वाहत्या पाण्यात हात धुवून घेतले! त्या काळापासून इंजिनियरिंग शिक्षण क्षेत्रात संख्या विरूध्द गुणवत्ता, (quantity verses quality) असे शीतयुद्ध सुरू झाले. पिठाच्या गिरणीतून पीठ बाहेर पडावे तसे या खासगी इंजिनियरिंग कॉलेजातून आयटी, संगणक इंजिनिअर बाहेर पडू लागले. इतर कोर्सेसच्या तुलनेत यांना कॉल सेंटरसारखे जॉब मिळणे सोपे झाले. अनेकांनी परदेशाची वाट धरली. तिकडे अमेरिकेच्या तुलनेत कमी पगार असला तरी विनिमय दराने गुणले तर रुपयातला पगार लाखात! याचा दोन्ही पक्षी फायदा झाला. इलेक्ट्रॉनिक्स, आयटी हे विषय नोकरीच्या बाजारात सदैव जादा भाव देणारे हे सत्य नाकारता येत नाही. या मृगजळाचा फायदा सर्वांनीच घेतला. सिव्हिल, मेकॅनिकलची मंडळीदेखील पदवीनंतर संगणक क्षेत्राकडे वळली. आता यात आयटीच्या सोबतीने एआय, एमएल, डेटा सायन्स या विषयाची भर पडली आहे. हे असे सामान्य शिक्षणाकडून स्पेशलायझेशनकडे जाणे भविष्याच्या दृष्टीकोनातून कितपत योग्य आहे हा खरा विचाराचा मुद्दा आहे.
भविष्यातील पदवी शिक्षणाचे स्वरूप कसे असावे?
सध्या एआय, एमएल म्हणजे आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स्, मशीन लर्निंग यामुळे जग कसे बदलणार, नोकऱ्या कशा जाणार, बेरोजगारी कशी वाढणार अशी चर्चा होते आहे. आता तंत्रज्ञानामुळे होणारे बदल अपरिहार्य आहेत, हे लक्षात घेऊन त्यासाठी तयार राहिले पाहिजे.
या बातमीसह सर्व प्रीमियम कंटेंट वाचण्यासाठी साइन-इन करा
या बातमीसह सर्व प्रीमियम कंटेंट वाचण्यासाठी साइन-इन करा
Already have an account? Sign in
First published on: 15-05-2024 at 08:29 IST
मराठीतील सर्व विशेष लेख बातम्या वाचा. मराठी ताज्या बातम्या (Latest Marathi News) वाचण्यासाठी डाउनलोड करा लोकसत्ताचं Marathi News App.
Web Title: What should be the format of degree education amy
