हाजी अली दग्र्यात महिलांना प्रवेशबंदीवरून ‘ते त्यांच्या असहिष्णू स्वभावधर्मानुसारच झाले’ व यावर बुद्धिजिवींची प्रतिक्रिया काय आहे, हा प्रश्न एका पत्रात (लोकमानस, २१ मार्च) विचारला गेला आहे. दुसऱ्यांकडे अंगुलीनिर्देश करताना चार बोटे आपल्याकडेच वळलेली असतात हे विसरणे योग्य नाही. शनि-िशगणापूरला वर्षांनुवष्रे महिलांना प्रवेशबंदी आहे म्हणून किंवा पंढरपूरच्या वारीत एका विशिष्ट समाजाला मला हाताने उचलावा लागतो म्हणून ‘ते यांच्या असहिष्णू वृत्तीला साजेसेच चालले आहे’ असे इतरांनी म्हणणे योग्य ठरेल काय? अपप्रवृत्ती समाजात असतात; विशिष्ट समाजाच्या नसतात. धर्म-जात व त्यावरून होणारी भांडणे-शोषण हा चक्रव्यूह कधी तरी भेदायला नको का? ‘मानवता’ हा धर्म व ‘माणुसकी’ ही जात (निदान मनातून तरी) आपण कधी स्वीकारणार?
ज्यांचा समाजात दुही पसरवून त्यावर आपली पोळी भाजून घेणे हा उदरनिर्वाहाचा धंदा असेल त्यांची गोष्टच वेगळी, पण इतरांनी एकविसाव्या शतकात तरी काही धर्माधांचा हा कावा ओळखून वेळीच सावध व्हायची गरज आहे. भारताचे स्वातंत्र्य व लोकशाहीच कोणाला खुपत असेल तर नाइलाज आहे; पण स्वातंत्र्य व लोकशाहीचा िहदू धर्मावर कोरडे ओढायला उपयोग केला जातो हा अत्यंत खोडसाळ आरोप आहे. ‘अंधश्रद्धा निर्मूलन’ कायद्याअंतर्गत पहिला गुन्हा कोणावर दाखल झाला हे तपासून पाहिले तर त्याचे धर्मनिरपेक्ष स्वरूप व या आरोपातला फोलपणा सहजच कळून येईल.
बुद्धिजिवींची भूमिका नरेंद्र दाभोलकरांनी अनेक वेळा / अनेक ठिकाणी स्पष्ट केली आहे व ती सारांशात ढोबळमानाने अशी मांडता येईल, की ‘मी िहदू धर्मात जन्माला आलो, जे या देशात बहुसंख्याक आहेत. त्यामुळे सांख्यिकीदृष्टय़ा त्यांच्यातल्या अंधश्रद्धा जास्त ठळकपणे दिसतात व मी त्यांच्याशी व त्यातून होणाऱ्या शोषणाशी जास्त परिचित असून त्याची झळ माझ्यापर्यंत अधिक जलद व प्रखररीत्या पोहोचते. त्यामुळे माझ्या घरात मला दिसणारा हा कचरा साफ करणे हे माझे प्राथमिक कर्तव्य आहे व तो साफ केल्यावरच इतरांना तसे करावयास सांगण्याचा नतिक अधिकार मला पोहोचतो असे मी मानतो. परंतु शोषण हे धर्मातीत असते व त्याचा जमेल तिथे-जमेल तसा प्रतिकार मी करणारच.’
धर्मनिरपेक्षता हीच कुणाला बेगडी व फाजील गोष्ट वाटत असेल तर ते कुठल्या काळात/शतकात वावरत आहेत, हा प्रश्न त्यांनी स्वतला विचारायला हवा, सुस्पष्ट भूमिका मांडणाऱ्या बुद्धिजीवींना नव्हे!
प्रवीण नेरुरकर, मुंबई
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
