‘पूर्ण स्पर्धे’चे केवळ स्वप्नच

आर्थिक व्यवहार धर्मातीतच हवे
हिंदू धर्मावर आधारित फंड या विषयावरील  विद्वांस यांचा लेख वाचला. एक म्हणजे केवळ एकाने केले म्हणून दुसऱ्याने करावे हे अर्थविषयक नियमात बसत नाही. आर्थिक व्यवहार हे आíथक तत्त्वांवरच केले गेले पाहिजेत, त्यात धर्म किंवा राजकारण आणले की त्यात बाधा येते.
 दुसरी गोष्ट त्यांनी ही सूचना करताना सर्व बाजूंनी विचार केलेला दिसत नाही. नाही तर यातील धोके त्यांच्या लक्षात आले असते. धर्माच्या नावावर लुटण्याचे सर्वाधिक प्रकार बहुधा आपल्या देशात होतात. येथे धर्माच्या नावावर बाजार चालतो आणि त्यात आपली दुकाने थाटून लोकांना लुबाडले जाते. यात ते यशस्वीही होतात याचे कारण धर्म म्हटले की, या देशातील बहुसंख्य जनता निर्बुद्ध होते आणि उरलीसुरली हतबुद्ध होते. अशा परिस्थितीत धर्माच्या नावावर फंड म्हणजे माकडाच्या हाती कोलीत दिल्यासारखे होईल. विद्वांस यांनी एक मंडळ स्थापन करण्याचे सुचवले आहे. थोडक्यात येथील स्वयंघोषित गुरू, उचापतखोर शंकराचार्य, साधू यांना एक चराऊ कुरणच मिळेल. या फंडाच्या नावावर पसे गोळा करून ते लुबाडले तरी कोणाला काही करता येणार नाही. कारण सेबीने कारवाई करायचे ठरवले तरी तो हिंदू धर्मावर हल्ला आहे अशी हाकाटी पिटली जाईल. एखादी साध्वी सेबी अधिकाऱ्यांना हरामजादे ठरवून मोकळी होईल.
 तेव्हा आíथक व्यवहार हे धर्मातीतच असू द्यावेत. हिंदू धर्माच्या नावावर चाललेली दुकाने आणि लुबाडणूक कमी करता आली नाही तर निदान वाढवू तरी नका.
कालिदास वांजपे (कंपनी सेक्रेटरी), ठाणे</strong>

एकांगी विचारांचा पुरस्कार नको..
सर्वच धर्म मानवतेचा पुरस्कार करणारे आहेत. सर्वच धर्मग्रंथ पूजनीय आहेत. न्यायदेवताही धर्मग्रंथावर हात ठेवून साक्षीदाराकडून शपथ घेवविते. पण म्हणून त्यांपकी एकच ग्रंथ हा राष्ट्रीय म्हणून घोषित करणे शहाणपणाचे म्हणता येणार नाही.
 कारण राज्यव्यवस्था, नागरिकांची कर्तव्ये व त्यांचे हक्क, सामाजिक-सांस्कृतिक-आर्थिक कुवत यांचा राष्ट्रीय स्तरावर सर्वागीण विकास व्हावा म्हणून जी राज्यघटना तयार केली गेली आहे त्याउप्पर श्रेष्ठत्व दिलेला कोणताही ग्रंथ नसावा ही सर्वसामान्यांची अपेक्षा अगदी साहजिक आहे.
बायबल, कुराण, ग्रुरुग्रंथसाहेब आणि श्रीमद्भगवद्गीता हे सारे ग्रंथ जरी मानवतेच्या आचरणाकडे जाणारे असले तरी काही वेळा आपापल्या धर्मातील लोकांना धार्जिणी ठरणारी एकतर्फी तत्त्वे सांगणारे असू शकतात. आध्यात्मिकतेच्या पातळीवरून ईश्वरकृपा, अतिंद्रीय शक्ती, सुष्ट-दुष्ट प्रवृत्ती ठरवण्याची एकांगी दृष्टी, दुष्टांचा नायनाट करण्यासाठी योग्य नियम घालून दिलेले युद्ध आणि शत्रू हा केवळ शत्रूच असतो, त्यामुळे त्याच्या बाबतीत अहिंसेचा विचार बाजूला ठेवणे, हे विचार पेरले गेलेले असतात.
 त्यामुळे माणूस म्हणून जगताना जाती-धर्माच्या अदृश्य भिंतींनी माणुसकीला तडे जाऊ शकतात आणि एखाद्याला शत्रू ठरवण्याची विकृत प्रवृत्ती दृढ होऊ शकते.
– श्रीपाद पु. कुलकर्णी, पुणे</strong>