इटलीतले ‘इंटरनॅशनल सेंटर फॉर थिऑरेटिकल फिजिक्स’, आंतरराष्ट्रीय गणिती संघटना आणि भारताचे विज्ञान-तंत्रज्ञान मंत्रालय यांच्या सहयोगाने दिल्या जाणाऱ्या ‘रामानुजन पुरस्कारा’ने २००५ पासून, ४५ वर्षांखालील आणि विकसनशील देशांतील १६ गणितज्ञांना गौरविले गेले, त्यापैकी फक्त तिघे भारतीय होते. हे तिघेही कोलकात्याच्या ‘भारतीय सांख्यिकी संस्थे’तले प्राध्यापक, तर यंदाचा १७ वा पुरस्कार मिळवणाऱ्या, एकंदर चौथ्या भारतीय ठरलेल्या नीना गुप्ता यादेखील याच संस्थेत सहयोगी प्राध्यापक आहेत. ‘झारिस्की रद्दीकरण कूटप्रश्न’(झारिस्की कॅन्सलेशन प्रॉब्लेम) या ७० वर्षे न सुटलेल्या गणिती प्रश्नाच्या उत्तरासाठी त्यांनी केलेल्या संशोधनाबद्दल त्यांना २०१३ पासून अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत, त्यापैकी हा आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार सर्वांत महत्त्वाचा ठरेल. ‘झारिस्की कूटप्रश्न’ हा बीजगणितीय भूमितीच्या प्रांतातील बहुपदी रचनांविषयीचा कूटप्रश्न. त्याच्या उत्तरासाठी विविधांगी अभ्यास गुप्ता यांनी केला आणि अर्थातच याआधीच्या गणितज्ञांनी झारिस्की प्रश्नावर जी उत्तरे शोधली, त्यांचा ऊहापोह करताना नवे प्रश्नही गुप्ता यांनी उपस्थित केले. यावरील त्यांचे संशोधन-निबंध जिज्ञासूंना आंतरजालावरही पीडीएफ स्वरूपात वाचता येतील. इतरांसाठी, ‘‘शाळेत अगदी दहावीपर्यंत मी गणितात पहिली वगैरे येत नसे. पण मला गणिताची आवड होती आणि प्रश्न सोडवण्यात मी गुंगून जाई’’ हे गुप्ता यांनी एका मुलाखतीत काढलेले उद्गार बरेच काही शिकवणारे ठरावेत!
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
