वसंत वानखेडे

हे पुढे जाणे वानखेडे यांना (आणि त्यांनाच) का जमले असावे? ‘जेजे स्कूल ऑफ आर्ट’मधील रेखा व रंगकलेचे शिक्षण (१९५९) आणि पुढे ‘फिल्म्स डिव्हिजन’मध्ये नोकरी करताना वारली कलेबद्दल किंवा चित्रकार गोपाळराव देऊस्कर यांच्याबद्दल केलेले चित्रपट यांतून चित्रकलेबाबतचा अभ्यासूपणा वानखेडे यांनी दाखवून दिलेला होताच; पण तेवढय़ाने भारतीय अमूर्तकार म्हणून पुढे जाणे जमते का? भारतीय अमूर्तचित्रांचे एक वैशिष्टय़ म्हणजे, ‘चित्र कशाचेच नाही आणि कशाचेही आहे’ हा दृश्यगुण. तो साधण्यासाठी भारतीय आध्यात्मिक परंपरेचा अभ्यास वानखेडे यांच्याकडून झाला होता. इतकेच काय, डोळसपणे त्यांनी श्री. नखाते महाराज यांना आपले गुरूही मानले होते. अनेकदा वानखेडे सारेच्या सारे श्रेय गुरूंनाच देत, तेव्हा ऐकणाऱ्याला ही अंधश्रद्धा वाटे; पण वानखेडे यांचा विनम्रभाव, त्यांची पुण्यशील पापभीरू वृत्ती एरवीही दिसे आणि अशा भाववृत्तींचा थारा अंधश्रद्धेत असूच शकत नाही- तो श्रद्धेतच असतो, अशी खात्री विचारांती पटे.
या त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाला शरीराची साथ म्हणावी तशी नव्हतीच. शारीरिक उणेपणावर त्यांनी जिद्दीने मात केली होती, पण वाढते वय आणि मूत्रपिंडविकार यांनी या कलावंताची झुंज एकतर्फी केली. उणेपणाचे पारडे जड होत गेले. चाहत्यांची साथ त्यांना जिवंतपणीच मिळावी, यासाठी ‘बोधना’सारख्या संस्थेने केलेले प्रयत्नही फार कामी आले नाहीत. अखेर वानखेडे यांनी जग सोडले तेव्हा कलावंताच्या एकाकीपणाची जाणीवच प्रबळ ठरली.

आणखी वाचा

चंद्रपूर : वडेट्टीवार म्हणतात, ‘मुख्यमंत्री फडणवीसांचा धाक नाही, त्यामुळेच गुन्हेगारी…’

Ravindra Chavan : ‘उपरा’ डोंबिवलीकर ते भाजप प्रदेश…

थंडीचा कहर, उपराजधानी गारठली; किमान तापमानात वेगाने घसरण

कल्याण-डोंबिवलीत पाण्याचा ठणठणाट, अमृत जलवाहिनीचे काम सुरू असताना विद्युत वाहिका तुटली

IND vs AUS : सिडनी कसोटीच्या तिसऱ्या दिवशी भारताने गुलाबी रंगाचे पट्टे असलेली जर्सी का घातली? जाणून घ्या कारण

काय सांगता? भरदिवसा शुक्राच्या चांदणीचे दर्शन! अवकाशप्रेमींसाठी अनोखी पर्वणी

… आणि दुर्मिळ गिधाडाने पुन्हा आकाशात झेप घेतली, युरेशियन ग्रिफॉन जातीच्या गिधाडावर यशस्वी उपचार

लोणावळा: आई एकविरा गडावर भाविकांवर मधमाशांचा हल्ला; नूतन वर्षाच्या पहिल्याच दिवशी घडली घटना