PAN (Permanent Account Number) कार्ड हे ओळखपत्र म्हणून आणि KYC प्रक्रियेसाठी महत्त्वाचे आहे. मात्र, आता सरकारने PAN 2.0 डिजिटल स्वरूपात आणण्याचा निर्णय घेतला आहे. या प्रकल्पासाठी सरकारने १४३५ कोटी रुपये खर्च केले असून, याला पुढच्या पिढीचे PAN कार्ड म्हणून ओळखले जात आहे जे वापरणे ग्राहकांसाठी अत्यंत सोयीस्कर असणार आहे.
याच संदर्भात, डिजिटल पॅन २.0 बद्दल मनात एक प्रश्न येऊ शकतो. डिजिटल पॅन २ हे फक्त m-Aadhaar किंवा e-Aadhaar सारखेच असेल, PAN 2.0 त्याच पद्धतीने काम करेल का? केवायसी, ओळख पडताळणी किंवा पत्त्याचा पुरावा म्हणून वापरण्यासाठी तुम्ही डायनॅमिक QR कोडसह ऑनलाइन पॅन २.० वापरू शकता का?
सध्या तरी PAN १.0 सर्व ठिकाणी त्याच्या इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात KYC उद्देशांसाठी वापरला जाऊ शकत नाही आणि तो इलेक्ट्रॉनिक किंवा भौतिक स्वरूपात पत्त्याचा पुरावा म्हणून वापरला जाऊ शकत नाही. आधार त्याच्या सर्व स्वरुपात (ऑनलाइन/भौतिक) वर नमूद केलेल्या बहुतेक उद्देशांसाठी वापरला जाऊ शकतो.
डिजिटल PAN 2.0 म्हणजे नक्की काय? (PAN 2.0: What did the government say about the digital nature of PAN 2.0?)
PAN 2.0 संपूर्णपणे डिजिटल असेल, परंतु ज्यांना फिजिकल PAN कार्ड हवे असेल त्यांनाही ते मिळवता येईल. फिजिकल कार्डसाठी फक्त ₹50 (देशांतर्गत) शुल्क लागेल. PAN 2.0 मध्ये पेपरलेस प्रक्रिया असेल आणि e-PAN तुमच्या रजिस्टर्ड ईमेल आयडीवर पाठवले जाईल.
हेही वाचा –“काय भारी नाचते राव ही”, गोंडस चिमुकलीने केला जबरदस्त डान्स, Viral Video पाहून तिचे चाहते व्हाल
KYC आणि डिजिटल PAN 2.0 (Can digital PAN 2.0 be used for KYC?)
सध्या m-Aadhaar किंवा e-Aadhaar KYC प्रक्रियेसाठी वापरता येते, पण डिजिटल PAN 1.0 अनेक ठिकाणी मान्य नाही. मात्र, तज्ञांच्या मते, PAN 2.0 मध्ये QR कोडसारख्या नव्या सुविधा असल्याने भविष्यात ते KYC साठी वापरता येऊ शकते.
फिजिकल PAN कार्ड अजूनही गरजेचे का?
सध्याच्या परिस्थितीत काही ठिकाणी, विशेषतः ऑफलाइन व्यवहारांसाठी किंवा डिजिटल साधनांचा अभाव असलेल्या भागांत, फिजिकल PAN कार्ड आवश्यक राहू शकते. मात्र, डिजिटल पायाभूत सुविधा वाढल्यास आणि लोकांमध्ये डिजिटल PAN स्वीकृत झाल्यास फिजिकल कार्डची गरज कमी होईल.
डिजिटल पॅन २.० च्या डायनॅमिक QR कोड कार्यक्षमतेबद्दल आणि हा QR कोड वापरकर्त्याचा पत्ता दर्शवू शकतो की नाही याबद्दल अधिक स्पष्टता आवश्यक आहे.
तज्ञांचे मत आहे की, PAN 2.0 डिजिटल युगासाठी उपयुक्त ठरेल, परंतु फिजिकल कार्ड काही ठिकाणी वापरले जाईल, जसे की मोठ्या रकमेचे व्यवहार, पासपोर्ट अर्ज, ड्रायव्हिंग लायसन्स इत्यादींसाठी.
PAN 2.0 ओळखीचा पुरावा म्हणून वापरता येईल का?
PAN 2.0 आणि PAN 1.0, दोन्ही त्यांच्या डिजिटल स्वरूपात, विविध ठिकाणी ओळखपत्र म्हणून वापरले जाऊ शकतात, त्यामुळे PAN 2.0 अजूनही भौतिक आयडी पुरावा म्हणून वापरला जाऊ शकतो. पण, तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, “या संदर्भात, तुम्ही तुमचे काम डिजिटल पॅन २.० वापरून पूर्ण करू शकता आणि त्यासाठी अर्ज करण्याची आवश्यकता भासणार नाही.”
वेद जैन अँड असोसिएट्स मधील अंकित जैन यांनी PAN 1.0 सोबतचा त्यांचा वैयक्तिक अनुभव त्याच्या डिजिटल स्वरूपात शेअर केला आहे. “सध्याच्या अनुभवावर आधारित, डिजिटल पॅन विमानतळ, हॉटेल, ट्रेन इत्यादींच्या एंट्री पॉईंटवर स्वीकारले जातात. जीएसटी नोंदणी, संचालक ओळख क्रमांक, कंपनी नोंदणी इत्यादी साठी अर्ज करताना डिजिटल पॅन देखील स्वीकारले जातात. या उद्देशांसाठी डिजिटल पॅनचा वापर केला जाईल. पॅन २.० मध्येही सुरू ठेवा,” असे त्यांनी TOI ला सांगितले आहे.
डिजिटल PAN 2.0 चे फायदे:
१. सुलभ प्रक्रिया: पेपरलेस प्रणालीमुळे सोप्या पद्धतीने PAN कार्ड तयार होईल.
२. सुरक्षितता: QR कोडमुळे PAN डेटा अधिक सुरक्षित होईल.
३. ऑनलाइन KYC: भविष्यात डिजिटल PAN पूर्णतः KYC प्रक्रियेसाठी स्वीकारले जाईल.
सरकारच्या या उपक्रमामुळे PAN कार्ड कसे वापरले जाते यामध्ये मोठे बदल होतील. डिजिटल PAN 2.0 ही डिजिटल अर्थव्यवस्थेची महत्त्वाची पायरी ठरणार आहे.
