आधार कार्ड बनवताना आपल्याला आपली बायोमॅट्रिक माहिती रजिस्टर करावी लागते. या आपल्या हाताची बोटे आणि डोळय़ांचा रेटिना स्कॅन केला जातो. हे बायोमॅट्रिक आपली संपूर्ण ओळख ठेवण्याच्या कामी येते. तसेच, हे आपल्या ओळखीच्या संदर्भातील कामांमध्ये भरपूर उपयोगी पडते. परंतु, आपल्या या बायोमेट्रिक माहितीचा गैरवापर होण्याची शक्यता असते. गेल्या काही महिन्यांत अशा प्रकारे बायोमेट्रिक माहितीचा गैरवापर करण्यात आल्याच्या अनेक तक्रारी नोंदवण्यात आल्या आहेत. त्यामुळे आधारच्या माध्यमातून नोंदवण्यात येणारी ही माहिती सुरक्षित ठेवणे अत्यंत गरजेची आहे. याकरिता आधार पोर्टलवर तुम्हाला सुविधा देण्यात आली आहे. ‘एम-आधार’च्या साह्याने तुम्ही तुमच्या आधार नोंदणीवरील बायोमेट्रिक ‘लॉक’ अर्थात कुलूपबंद करून ठेवू शकता. यामुळे तुमची बायोमेट्रिक माहिती सुरक्षित राहते. अनेकांना आधारवरील हे तपशील ‘लॉक’ कसे करायचे, याची माहिती असते. मात्र, ते खुले कसे करायचे याबद्दल मागाहून संभ्रम होतो. म्हणूनच ‘एम आधार’च्या मदतीने बायोमेट्रिक कसे ‘अनलॉक’ करायचे, हे जाणून घेऊया.
आधार लॉक कसे होते ?
१. आपले आधार आणि बायोमॅट्रिक लॉक करण्यासाठी आपल्याला सर्वप्रथम गूगल प्ले स्टोरमध्ये जाणून एम-आधार हे अ‍ॅप डाउनलोड करावे लागेल.
२. एम-आधार अ‍ॅप डाउनलोड झाल्यावर आपल्याला आपला मोबाईल क्रमांक यात टाकावा लागेल. यानंतर आपल्याला एक ४ अंकी पिन मिळेल. हा आपल्याला कायम लक्षात ठेवायचा आहे. कारण जेव्हाही आपण एम-आधार हे अ‍ॅप उघडू तेव्हा हे अ‍ॅप सुरू होण्यासाठी हा पिन आपल्याला मदत करेल.
३. यानंतर आपल्याला डिस्प्लेवर एम-आधार लिहिलेले दिसेल. त्याच्या खाली आपल्याला १२ क्रमांकाचा आधार नंबर टाकावा लागेल. जसे आपण आपला आधार क्रमांक येथे टाकू तसे आपल्याला आपले डिजिटल आधार कार्ड दिसेल. यानंतर तुम्हाला मोबाइल स्क्रीनच्या सर्वात खाली एम-आधार असे लिहिलेले दिसेल. यावर क्लिक करताच तिथे पिन टाकण्याचा पर्याय दिसेल. पिन टाकताच तुमच्या समोर दुसरी स्क्रीन समोर येईल.
आभासी आयडी तयार करणे
आधार आणि बायोमॅट्रिक लॉक करण्याआधी आपल्याला आपला आभासी आयडी (Virtual ID) तयार करावा लागेल. समोर दिसणाऱ्या ५ पर्यायांपैकी ३ क्रमांकावर आपल्याला यासंबंधीचा पर्याय दिसेल. इथे आपल्याला आपला मोबाइल क्रमांक द्यावा लागेल. त्यानंतर आपल्याला एक ओटीपी मिळेल. हा ओटीपी सबमिट केल्यानंतर आपला आभासी आयडी (Virtual ID) तयार होईल. हा आयडी क्रमांक तुम्ही कोणत्याही सुरक्षित ठिकाणी लिहून ठेवू शकता.
आधार आणि बायोमॅट्रिक लॉक करणे
आभासी आयडी (Virtual ID)च्या मदतीने आपण आपले आधार कार्ड आणि बायोमॅट्रिक लॉक करू शकतो. यामुळे आधार लॉक झाल्यानंतर कोणतीही व्यक्ती तुमच्या इच्छेविरुद्ध तुमचे आधार कार्ड डाउनलोड करू शकणार नाही. तसेच, बायोमॅट्रिक लॉक केल्यानंतर तुमचा अंगठा लावल्यानंतरही कोणी तुमचे आधार स्कॅन करू शकणार नाही. याबरोबरच तुम्ही गरज भासल्यास आपले आधार आणि बायोमॅट्रिक अनलॉक करू शकता.
‘अनलॉक’ कसे करायचे?
यासाठी आपल्याला ४ अंकी पिनच्या मदतीने एम-आधार उघडायचे आहे. यानंतर आपल्याला सर्वप्रथम आपल्या आधाराला अनलॉक करावे लागेल. यासाठी अनलॉक आधार या पर्यायावर क्लिक करायचे आहे. असे केल्यानंतर आपला आधार कार्ड क्रमांक मागितला जाईल. हा क्रमांक दिल्यानंतर मिळालेल्या ओटीपीच्या मदतीने आपले आधार अनलॉक होईल. यानंतर बायोमॅट्रिक अनलॉकवर क्लिक केल्यानंतर हीच प्रक्रिया आपल्याला पुन्हा करावी लागेल. अवघ्या १० मिनिटात आपल्या आधाराचे बायोमॅट्रिक अनलॉक होईल.
– लोकसत्ता ऑनलाइन टीम
