नव्या जीवनशैलीची गरज!

अकरा महिने शाळा, आभ्यास, गृहपाठाच्या कटकटीतून सुटका करून घेत मुले बाराव्या महिन्यात म्हणजे ‘मे’च्या सुट्टीत मामाचे गाव गाठत असत. गावाला जाऊन तिथला निसर्ग, तिथले ग्रामीण जीवन आणि पर्यावरण याचा सहवास त्यांना तिथेच मिळत होता. घरामध्ये आजी-आजोबा असत. त्यामुळे जगातील सगळ्यात उत्तम मानले जाणारे पारंपरिक शिक्षण मुलांना मिळे. त्या काळात घरातच संस्कार शिबिरे होत होती. पुन्हा शाळा सुरू झाल्यानंतर मुलांना या शाळेबाहेरच्या ज्ञानाचा उपयोग आयुष्यभरासाठी होत होता. जीवनशैली बदलली आणि संयुक्त कुटुंबपद्धती लोप पावत गेली. विभक्त कुटुंबामध्ये मुले आणि आई-वडील इतकेच कुटुंब. त्यामुळे सुट्टी पडल्यानंतर मामाचे गाव नाही की, आजी-आजोबा नाहीत. अशा वेळी शहरामध्ये खासगी ‘संस्कार शिबिरांची’ सुरुवात झाली. शाळेच्या शिक्षिका, क्रीडा शिक्षक एखाद्या गृहिणीकडून अशा संस्कार शिबिराची आखणी केली जात असे तर काही सामाजिक संस्थांच्या माध्यमातून मुलांसाठी संस्कार शिबीर चालवली जात असत. उन्हाळ्याच्या सुट्टीतील या संस्कार शिबिरांनी आता पूर्वीचे अत्यंत छोटेखानी स्वरूप बदलून टाकले असून त्याचा विकास आता ‘समर कॅम्प’च्या नावाने झाला आहे. अत्यंत चकचकीत माहितीपत्रके आणि सुंदर छायाचित्रे यांच्या माध्यमातून पालकांना आपली संस्था इतरांपेक्षा काय वेगळे काय देणार आहे, हे सांगितले जाते. त्याची भुरळ पडल्याशिवाय राहत नाही.
पर्यावरण, निसर्ग, कला, भटकंती, साहस, विज्ञान, गणित, रोबोटिक्स, क्रीडा अशा सगळ्या विषयांची ओळख या समर कॅम्पच्या माध्यमातून होऊ शकते. सुरुवातीला अत्यल्प किमतीमध्ये उपलब्ध होणारे हे कॅम्प आता पालकांचा खिसा खाली करण्यासाठीचा एक मार्ग बनला आहे. शिवाय मुलांना घरी एकटे ठेवण्यापेक्षा समर कॅम्पच्या निमित्ताने त्यांना गुंतवून ठेवणे पालकांना सोयीचे वाटू लागले आहे. आता तर अनेकदा सुट्टीच्या काळात मुलेच आपल्याला नेमके काय करायचे आहे हे ठरवून त्या दृष्टीने आपल्या सुट्टीची आखणी करतात. सकाळी निसर्ग अभ्यास वर्ग, दुपारी गायनाचा वर्ग तर संध्याकाळी रोबोटिक्स कार्यशाळा, असे मुलांचे दिवसाचे वेळापत्रकच तयार होऊ लागले. काही मुले गेल्या वर्षी मी तबला वाजवायला शिकलो आहे, तर या सुट्टीमध्ये मला गिटार शिकायची आहे. गाडी चालवायची आहे, जंगलात राहायचे आहे, ट्रेकिंग करायचे आहे, पोहायला शिकायचे आहे, कराटे शिकायचे आहे, प्राण्याची माहिती घ्यायची आहे, असे एक ना अनेक गोष्टी करायच्या आहेत अशी यादीच विद्यार्थी लिहून तयार करू लागले आहेत. या शिबिरांकडे पाहिल्यानंतर नव्या पिढीचे प्रतिबिंब या शिबिरातून पाहायला मिळू शकते. मुलांच्या आवडीनिवडीची ओळखही या शिबिरामध्ये होऊ लागली आहे.