अंकिता देशकर
Wrestlers Protest Sakshi Malik Bajrang Punia: लाईटहाऊस जर्नालिज्मला काही फोटो सोशल मीडियावर शेअर करण्यात येत असल्याचे लक्षात आले. 28 मे रोजी नवीन संसद भवनाच्या उद्घाटनावेळी त्या दिशेने आंदोलनकर्ते कुस्तीपटू मोर्चासह कूच करण्याचा प्रयत्न करत होते याच दरम्यान पोलिसांनी त्यांना ताब्यात घेतले होते. पोलिसांच्या व्हॅनमधून जाताना विनेश फोगट, साक्षी मलिक, संगीता फोगट, बजरंग पुनिया यांच्यासह काही कुस्तीपटुंचा एक फोटो सध्या चर्चेत आहे.
काय होत आहे व्हायरल?
व्हायरल फोटो हा एका सेल्फी सारखा दिसत आहे. असे लक्षात येते की, पोलिसांनी कुस्तीपटूंना ताब्यात घेतल्यावरचा हा फोटो असावा. काही ट्विटर यूजर्सनी हे फोटो शेअर करताना हे कुस्तीपटू आनंदी असल्याचे कॅप्शन लिहिले आहे व त्यावर सडकून टीकाही केली.
तसेच दुसऱ्या फोटोमध्ये असा दावा करण्यात येत आहे की साक्षी मलिक हिला पोलिसांनी मारहाण केली आहे
तपास:
आम्ही दोन्ही फोटोंचा तपास केला.
फोटो १:
आम्ही सगळ्यात आधी व्हायरल चित्रावर गूगल रिव्हर्स इमेज सर्च चा उपयोग केला. हे फोटो आम्हाला काही न्यूज रिपोर्ट्स मध्ये आढळले.
या रिपोर्ट्स मध्ये असलेल्या फोटोमध्ये हे कुस्तीपटू हसत नव्हते.
आम्हाला The Tribune च्या ट्विटर हॅन्डल वर देखील हे फोटो सापडले.
या सगळ्या फोटोमध्ये कुठल्याच फोटोत हे कुस्तीपटू हसत नव्हते. आम्हाला बजरंग पुनियाने त्याच्या ट्विटर हँडलवर शेअर केलेले फोटोही आढळले ज्यात त्याने हे हसतानाचे फोटो खोटे असल्याचे म्हटले होते.
तपास केल्यावर आमच्या लक्षात आले की हे फोटो Faceapp च्या मदतीने बनवण्यात आले आहे. Faceapp चा प्रो व्हर्जन वापरल्यास त्यावरील वॉटरमार्क सहज काढता येतो. लाईटहाऊस जर्नालिज्म ने देखील हे चित्र एडिट करून पहिले. आम्हाला देखील ते सहज शक्य असल्याचे समजले.
फोटो २:
दुसऱ्या फोटोमध्ये दावा करण्यात येत होते कि हा फोटो साक्षी मलिकचा आहे. आम्ही या फोटोला गूगल रिव्हर्स इमेज सर्च द्वारे शोधले.
आम्हाला हा फोटो टाइम्स ऑफ इंडिया वर अपलोड केलेल्या एका आर्टिकल मध्ये दिसून आला. हा फोटो शेतकरी आंदोलनाचा असल्याचे आम्हाला समजले. हे आर्टिकल १ फेब्रुवारी, २०२१ रोजी अपलोड केल्याचे आम्हाला समजले.
आम्हाला हे फोटो विविध वेबसाईट वर देखील सापडले.
आम्हाला हे फोटो बिझनेस स्टँडर्डवरील लेखात सुद्धा दिसून आले, जे ३० जानेवारी २०२१ रोजी शेअर केले गेले होते.
कॅप्शन मध्ये लिहले होते: नवी दिल्लीतील सिंघू सीमेवर स्थानिक ग्रामस्थ आणि शेतकरी असल्याचा दावा करणाऱ्या लोकांमध्ये झालेल्या संघर्षादरम्यान पोलिस एसएचओ (अलीपूर) प्रदीप पालीवाल यांच्यावर कथित हल्ला करणाऱ्या एका शेतकऱ्याला पोलिसांनी ताब्यात घेतले.
आम्हाला टेलीग्राफमधील एका लेखाद्वारे कळले की हे PTI वृत्तसंस्थेचे फोटो होते.
हे ही वाचा<< “मुस्लिम मुलींना प्रेमाचं आमिष दाखवा, शरीरसंबंध… ” RSS चं हिंदू तरुणांना पत्र? व्हायरल पोस्टचं सत्य जाणून व्हाल थक्क
निष्कर्ष: कुस्तीपटूंच्या निषेधाच्या नावाने शेअर करण्यात आलेले फोटो बनावट आणि दिशाभूल करणारी असून पडताळणी न करता शेअर केले जात आहेत.
