अर्थगती..

‘लेहमन ब्रदर्स’रुपी अमेरिकेतील जागतिक आर्थिक मंदीची पाचवी ‘अ‍ॅनिव्हर्सरी’ (१५ सप्टेंबर) आठवडावर येऊन ठेपली असताना आणि भारतीय अर्थव्यवस्था उदारीकरणाच्या (१९९१) भूतकाळात पुन्हा प्रवेश करत असल्याचे चित्र असतानाच अर्थस्थितीचे दिशादर्शक मंगळवारी झपकन फिरले. सेन्सेक्सने एकाच व्यवहारात गेल्या चार वर्षांतील सर्वात मोठी उसळी घेत निर्देशांकाला २० हजाराच्या वेशीवर नेऊन ठेवले. तर सलग तिसऱ्या दिवशी वधारणारा रुपया आता गेल्या दोन आठवडय़ाच्या उंच्चांकावर पोहोचला आहे.
ऑगस्टमध्ये गेल्या दोन वर्षांच्या उच्चांकी टप्प्यावर पोहोचली देशाच्या निर्यातीमुळे व्यापार तूट चार महिन्यात कमी नोंदली गेली आहे. नऊ महिने घसरती विक्री नोंदविणाऱ्या भारतीय वाहन क्षेत्राने ऑगस्टच्या वाढत्या आकडेवारीने यंदाच्या सणांचा बार उडवून दिला आहे.
सेन्सेक्स/निफ्टी
गेल्या चार वर्षांतील सत्रातील सर्वात मोठी झेप सेन्सेक्सने मंगळवारी नोंदविली. नव्या आठवडय़ाचा प्रारंभ थेट ७२७ हून अधिक अंशांनी वाढवत सलग चौथ्या व्यवहारात तेजी नोंदविणारा मुंबई शेअर आता २० हजारानजीक, १९,९९७.१० पर्यंत येऊन ठेपला आहे. २५ जुलैनंतर प्रथमच मुंबई निर्देशांक या अनोख्या टप्प्यापर्यंत पोहोचला आहे. तर त्याची सत्रातील झेप ही मे २००९ नंतरती पहिली ठरली आहे. १८ मे रोजी सेन्सेक्सने यापेक्षा अधिक भर घातली होती. सध्याचे संयुक्त पुरोगामी आघाडी सरकार तेव्हा सत्तेवर आले होते. पंतप्रधान डॉ. सिंग यांच्या नेतृत्वाखाली ते दुसऱ्यांदा अस्तित्वात आले. दरम्यान, निफ्टीनेही दिवसभरात जवळपास चार टक्क्यांचीच, २१६.३५ अंश वाढ नोंदवित ५,८९६.७५ पर्यंत मजल मारली. दिवसभरात ५,९०० चा टप्पा गाठणारा राष्ट्रीय शेअर बाजाराचा हा निर्देशांकही आता ६ हजारापासून काही अंशच दूर आहे. सलग चौथ्या व्यवहारात भांडवली बाजाराची आगेकूच राहिली आहे. सिरियातील हिंसक पाऊल मागे घेण्याच्या संकेतामुळे विदेशी संस्थागत गुंतवणूकदारांनी एकाच दिवशी २,५६३.६० कोटी रुपये भारतीय भांडवली बाजारात ओतले.
आयात/निर्यात
देशाची निर्यात वधारती आणि आयात कमी राहिल्याने चिंताजनक व्यापार तुटीपासून गेल्या महिन्यात दिलासा मिळाला आहे. ऑगस्ट या सलग दुसऱ्या महिन्यात भारताने निर्यातीत १२.९७ टक्के वाढ नोंदविली आहे. तर यात कालावधीत देशाची आयात ०.६८ टक्क्यांनी कमी झाली आहे. परिणामी व्यापार तूट १०.९ अब्ज डॉलर अशी कमी राहिली आहे. देशाची निर्यात वधारती आणि आयात कमी राहिल्याने चिंताजनक व्यापार तुटीपासून गेल्या महिन्यात दिलासा मिळाला आहे. ऑगस्ट या महिन्यात देशाची आयात ०.६८ टक्क्यांनी कमी झाली आहे. परिणामी व्यापार तूट १०.९ अब्ज डॉलर अशी कमी राहिली आहे. ऑगस्टमध्ये निर्यात गेल्या दोन वर्षांच्या उच्चांकी टप्प्यावर पोहोचली आहे. मौल्यवान धातूवरील र्निबधाचा चांगला परिणाम दिसून आला असून सोने व चांदीची आयातही यंदा कमी राहिल्याने तुटीवरील दबाव काहीसा शिथिल झाला आहे.
वाहन विक्री
वाहन निर्मिती क्षेत्राने सलग नऊ महिने घसरती विक्री नोंदविल्यानंतर ऑगस्टमध्ये १५.३७ टक्के वाढ राखली आहे. वर्षभरापूर्वीच्या १,१५,७०५ प्रवासी वाहनांच्या तुलनेत यंदाच्या ऑगस्टमध्ये १,३३,४८६ वाहने विकली गेली आहेत. तर दुचाकी क्षेत्राची वाढ ३.८२ टक्के राहिली आहे. गेल्या महिन्यात दुचाकींची विक्री ८ लाखाला स्पर्श करती झाली आहे. चांगल्या मान्सूनचे कारण दुचाकी विक्रीतील वाढीला दिले जात आहे. वाहन उद्योगाच्या संघटनेने मात्र सध्याची इंधनदरवाढ कायम असल्याने आगामी काळ आव्हानात्मक असेल, असे म्हटले आहे. गेल्या महिन्यात आलेल्या राखी पौर्णिमेनिमित्ताने अनेक कंपन्यांनी वाहनांवर सूट सवलती लागू केल्या होत्या. तसेच या महिन्यातील गणेशोत्सवानिमित्ताने त्याही कायम असून सप्टेंबरमध्येही वाढीची अपेक्षा आहे. गेल्या महिन्यात मारुती, ह्युंदाईसह होन्डानेही वाहन विक्रीतील वाढ राखली आहे. तुलनेने महिंद्र, टाटा, टोयोटा यांना घसरत्या वाहन विक्रीला सामोरे जावे लागले होते. हीरो, होन्डा, यामाहाची सकारात्मक कामगिरी होती.

सेन्सेक्स, रुपया, निर्यात, वाहन विक्री सारेच कसे तेजीत
रुपया
गेल्या सलग तीन दिवसांपासून वधारणारे भारतीय चलन मंगळवारी एकदम १४० पैशांनी उंचावत ६४ च्या वर विसावले आहे. चलन दिवसअखेर ६३.८४ वर सावरले. गेल्या आठवडय़ाच्या अखेरपासून चलनात भक्कमता येत आहे. गुरुवारी तर रुपया एकाच व्यवहारात २२५ पैशांनी वधारला. गेल्या तीन सत्रात मिळून भारतीय रुपया ४९८ पैशांनी उंचावला आहे. यामुळे तो बुधवारच्या ६७.०७ वरून मंगळवारी थेट ६३.८४ वर पोहोचला आहे. मंगळवारी आठवडय़ाच्या पहिल्या व्यवहाराचा प्रारंभ चलनाने ६३.७८ या दिवसाच्या उच्चांकापासून केला. दिवसभरात तो ६४.५२ असा काहीसा नरमला. मात्र दिवसअखेर त्याने सलग तिसरी वाढ नोंदविली. सिरियातील बदलत्या चित्रामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाचे दरही ११० डॉलर प्रति िपपखाली आल्याने डॉलरची मागणी कमी झाली. परिणामी ही गुंतवणूक भांडवली बाजारात झाली. दिवसभरात २.१५ टक्क्यांची वाढ ही २९ ऑगस्टनंतरची सर्वात मोठी वाढ आहे. त्यावेळी ही वाढ २२५ पैशांची होती.  रिझव्‍‌र्ह बँकेचे नवे गव्हर्नर डॉ. राजन आल्यापासून रुपयाच्या तेजीचे स्वागत कायम आहे.