शहराला हरितगृह वायूंचा धोका ; वसई, विरार शहरात घनकचऱ्याचे नवे संकट; तापमानात वाढ 

सध्या जागतिक तापमान वाढीचा फटका संपूर्ण जगाला भेडसावत असताना वसई विरार शहरालासुद्धा त्याचे परिणाम भोगावे लागत आहेत. शहरात मागील १३ वर्षांत कचराभूमीवर १४ लाख टन कचरा तयार झाला आहे. कचऱ्यातील सेंद्रिय पदार्थाचे विघटन होऊन तयार होणाऱ्या मिथेन वायूमुळे हा कचरा नेहमी पेटत असतो. पालिका अनेक वेळा त्यावर पाणी मारून विजविण्याचे प्रकार करते, मात्र हा कचरा तीस ते चाळीस फूट खोल असल्याने तळाशी ही आग सतत धुमसत राहते. हरितगृह वायू वातावरणातील ओझोन थराचा सातत्याने ऱ्हास करत आहेत.

यामुळे सूर्यापासून येणारी अतिघातक किरणे पृथ्वीच्या पुष्ठभागावरून उत्सर्जित होऊन ती वातावरणाच्या बाहेर न जाता वातावरणात राहत आहेत. यामुळे शहराचे तापमान वाढत आहे. त्याचा परिणाम पिकांच्या उत्पादनावर, वनजीवन वितरणावर होण्याची शक्यता तज्ज्ञांकडून वर्तवली जात आहे. त्याचबरोबर आम्लवर्षेचा धोकासुद्धा होऊ शकतो. यामुळे शहरातील इमारती, पुतळे, ऐतिहासिक वास्तू, जलसाठे धोक्यात येऊ शकतात. एकूणच तापमानवाढीचा परिणाम मानवी अन्नसाखळीवर होण्याची शक्यता पर्यावरणतज्ज्ञांनी व्यक्त केली आहे. जोडीला वाढते औद्योगिकीकरण, कारखाने, वाहने तसेच नष्ट होणारी जंगले यांचासुध्दा मोठा वाटा या वायूच्या निर्मितीत आहे.

हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन वाढत असल्याने ओझोन थर कमी होत चालला आहे.

यामुळे शहराचे तापमान अधिकाधिक उष्ण होत आहे. पालिकेने मागील १२ वर्षांपासून अनेक घनव्यवस्थापनासाठी वेगवेगळे प्रयत्न केले, पण सर्व प्रयत्न विफल झाले. शहरात दर दिवसाला ७०० टन कचरा निर्माण होत आहे. मात्र त्यावर कोणतीही प्रक्रिया केली जात नाही, यामुळे दर दिवशी करचऱ्याचा डोंगर वाढतच चालला आहे.

या संदर्भात पालिकेच्या घनकचरा व्यवस्थापन विभागाच्या उपायुक्त चारुशीला पंडित यांनी माहिती दिली की, पालिकेने घन कचऱ्याची समस्या पाहता त्यावर प्रक्रिया करण्यासाठी निविदा काढली आहे. लवकरच ठेकेदार नेमून त्यावर काम सुरू केले जाईल.

परिणाम काय?

हवेतील पाण्याची वाफ, कार्बन डायऑक्साइड, मिथेन आणि इतर वायूमुळे पृथ्वीच्या भूपृष्ठाचे आणि वातावरणाचे तापमान वाढते त्याला हरितगृह परिणाम म्हणतात, तर या वायूंना हरितगृह वायू म्हणतात. वातावरणाच्या थरांवर सूर्यकिरणे पडतात. वातावरणाचे थर सूर्यकिरणांना शोषून घेतात किंवा ते उत्सर्जित होतात. पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरून उत्सर्जित होणारी सूर्यकिरणे हरितगृह वायू शोषून घेतात किंवा पुन्हा उत्सर्जित करतात. याच सौरऊर्जेमुळे पृथ्वीचा पृष्ठभाग आणि वातावरण तापते. जर हा परिणाम नसता तर पृथ्वीचे तापमान ३० अंशांनी कमी असले असते आणि जीवसृष्टीसाठी ते घातक ठरले असते.

हरितवायूंचा वाढता प्रभाव जगाच्या तापमानात बदल करत आहे. त्याचा फटका वसईकरांनासुद्धा सहन करावा लागणार आहे, पालिकेने  तातडीने शहरातील घन कचरा व्यवस्थापन करावे अन्यथा येणाऱ्या काळात त्याचे विपरीत परिणाम पाहायला मिळतील.

 –समीर वर्तक, पर्यावरण संवर्धन समिती, वसई

वातावरणातील तापमान

वायू तापमानवाढ (अंश)

पाण्याची वाफ           २०.६

कार्बन डायऑक्साइड       ७.२

ओझोन             २.४

डायनाट्रोजन ऑक्साइड    १.४

मिथेन              ०.८

इतर वायू              ०.६

एकूण सर्व एकत्रित

हरितवायू मिळून        ३३