प्र त्येक घटनेचा आयुष्यावर कमी-अधिक, बरा-वाईट परिणाम होत असतो. पण एखाद्या घटनेने आयुष्याची दिशा बदलते. अनेक दहशतवादी हल्ले, दंगली, अपघात यांचे आघात झेलणारम्ी मुंबईही प्रत्येक घटनेनंतर बदलते. कधी हे बदल थेट- दृश्य स्वरूपातील असतात तर कधी अप्रत्यक्षरित्या झालेले. २६ जुलैचा पूर ज्यांनी अनुभवला त्यांच्या आयुष्यातील ते तीन दिवस व त्याचे दूरगामी परिणाम विसरूच शकणार नाहीत. या निसर्गाच्या तांडवाचा मुंबईकरांवर जबरदस्त परिणाम झाला आणि तो हरेक क्षेत्रात दिसला. पुढील काळात मुंबईची अशी अवस्था होऊ नये यासाठी राज्यकर्त्यांनी काय उपाय योजले व त्याचे ‘नेमके’ काय झाले हे गेल्या दहा वर्षांत दिसून आले आहेच. मात्र सरकारी यंत्रणांच्या पलिकडे मुंबईच्या व मुंबईकरांच्या आयुष्यात या घटनेनंतर अनेक बदल झाले. हे बदल वैयक्तिक, विज्ञान-पर्यावरण व तंत्रज्ञानाच्याही पातळीवर होत गेले.
‘पावसाची भाषा’ बदलली
या पूराने सर्वात पहिला बदल घडवला तो पावसाकडे पाहण्याच्या दृष्टीत. मुसळधार पाऊस मुंबईकरांना नवा नव्हता. दरवर्षी एकदा तरी लोकल बंद पडल्याशिवाय पाऊस पडल्यासारखे वाटत नाही, हा संवाद २६ जुलैपूर्वीही होता. मात्र महापुराने ही भाषाच बदलली. त्यानंतर जेव्हा जेव्हा मुंबईत मोठा पाऊस झाला तेव्हा त्याची तुलना २६ जुलैशी केली गेली. त्यानंतरचा प्रत्येक मोठा पाऊस मुंबईकरांच्या काळजात धडकी भरवणारा ठरला. पूर्वी ट्रेन बंद पडतच होत्या. घरी पोहोचायला एक तासाऐवजी चार-पाच तास लागत. मात्र २६ जुलैने ही वेळ दोन-तीन दिवसांवर नेली. गेल्या दहा वर्षांत पुन्हा असा पाऊस लागला नसला तरी मुसळधार पाऊस सुरू झाला की मुंबईकरांच्या हृदयाचा एक ठोका चुकतो. सकाळी पाऊस सुरू झाला की माणसे घराबाहेर पडताना बिचकतात. पाऊस हा आता भीती घेऊन येतो.
नद्या समजल्या!
मुंबईत नद्या? मिठी नदीच्या पुराने हाहाकार घडवल्याचे लक्षात आल्यावर मुंबईकरांना सर्वात आधी हा प्रश्न पडला होता. वांद्रे खाडीकडे येणारा नाला अनेकांना माहिती होता. मात्र ही मिठी नदी आहे आणि याच प्रकारे पोईसर, दहिसर, ओशिवरा अशा चार नद्या संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यानातून उगम पावतात याचा मुंबईकरांना शोध लागला. अर्थात शोध लागला आणि कोटय़वधी रुपये खर्च केले तरीही या नद्यांची अवस्था आजही नाल्यांपेक्षा बरी नाही, हे वास्तव उरतेच.
भरती-ओहोटीच्या संज्ञा
समुद्रकिनारा म्हणजे फिरायला जाण्याचे ठिकाण असे ठरवलेल्या मुंबईकरांना २६ जुलैने भरती-ओहोटीची भाषा समजावली. समुद्रातील भरती-ओहोटी हा फक्त विज्ञानातील एका वाक्यात उत्तरे देण्याचा विषय होता. मात्र तो थेट मुंबईकरांशी जोडला गेला. चंद्र, सूर्य, खाडीतील जीवसंस्था, मत्स्योत्पादन.. अशा सतराशे साठ गोष्टी भरती-ओहोटीशी संबंधित असल्या तरी मुंबईकरांना मात्र भरती म्हणजे पाणी साठण्याच्या वेळा वाटतात. मुसळधार पाऊस सुरू झाला की भरतीच्या वेळा विचारून घराबाहेर पडण्याचा मुहूर्त ठरवला जातो.
अत्याधुनिक रडार आले..
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
