आपल्याला बारावीनंतर काय करायचे आहे याचा सांगोपांग विचार न करता काही ठरावीक महाविद्यालयांची व विद्याशाखेची ‘क्रेझ’ किंवा मित्र-मैत्रिणींचा आग्रह या वरवरच्या बाबीच अकरावीसाठी महाविद्यालयाची निवड करताना वरचढ ठरताना दिसतात. त्यात दहावीला मिळालेले गुण, दूरच्या महाविद्यालयासाठी करावी लागणारी रोजची प्रवासाची दगदग, त्यातून अभ्यासासाठी मिळणारा कमी वेळ या बाबी दुर्लक्षित राहतात. म्हणूनच विद्यार्थ्यांनी अधिक गांभीर्याने अकरावीसाठी कनिष्ठ महाविद्यालयाची निवड करायला हवी. त्यासाठी अकरावीची ऑनलाइन प्रवेश प्रक्रिया समजावून घेणेही आवश्यक आहे.
मुंबई विभागाच्या शिक्षण उपसंचालक कार्यालयामार्फत मुंबई महानगर क्षेत्रातील (एमएमआर) अकरावीचे प्रवेश ऑनलाइन प्रवेश प्रक्रियेतून केले जाणार आहेत. या भागात अकरावीच्या एकूण २ लाख ७२ हजार ४२ जागा उपलब्ध आहेत. त्यापैकी इनहाऊस, अल्पसंख्याक व व्यवस्थापन कोटा वगळून राहिलेल्या १ लाख ५३ हजार ४७८ जागा ऑनलाइनमधून भरल्या जातात. या जागांसाठी दर वर्षी सुमारे दोन लाखांच्या आसपास विद्यार्थी इच्छुक असतात.
ऑनलाइनला जागा जरी खूप असल्या तरी विद्यार्थ्यांचा कल पदवी महाविद्यालयाशी संलग्नित नामवंत कनिष्ठ महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश घेण्याचा असतो. तसेच, शिक्षणाबरोबरच क्रीडा, सांस्कृतिक आदी अशैक्षणिक उपक्रमांसाठी नावाजल्या जाणाऱ्या महाविद्यालयांनाही विद्यार्थ्यांच्या पसंतीक्रमात वरचे स्थान असते. अकरावीला मनाजोगे महाविद्यालय मिळावे यासाठी विद्यार्थ्यांनी त्यांना देण्यात आलेली अकरावी ऑनलाइची माहिती पुस्तिका नीट वाचणे आणि त्यातील सूचनांची माहिती करून घेणे आवश्यक आहे. विद्यार्थ्यांना अडणाऱ्या अनेक लहानसहान बाबींचा खुलासा या पुस्तिकेत केला गेला आहे. याशिवाय http://fyjc.org.in/mumbai या संकेतस्थळावरही विद्यार्थ्यांच्या शंकांचे निरसन केले जाईल.

या बातमीसह सर्व प्रीमियम कंटेंट वाचण्यासाठी साइन-इन करा
Skip
या बातमीसह सर्व प्रीमियम कंटेंट वाचण्यासाठी साइन-इन करा

ऑफलाइनचा पर्याय
व्यवस्थापन, अल्पसंख्याक व इनहाऊस कोटय़ाचे प्रवेश ऑफलाइन होतात. त्यामुळे, ऑनलाइनव्यतिरिक्त विद्यार्थ्यांना या कोटय़ातूनही प्रवेश घेता येतो. पण, हे प्रवेश संस्थास्तरावर होतात. तसेच, ऑनलाइन प्रक्रिया सुरू होण्याआधी संस्थांनी ऑफलाइन प्रवेश करणे बंधनकारक आहे. अनेकदा हे प्रवेश भरमसाट डोनेशन घेऊन दिले जाते. ज्या जागा भरल्या जात नाहीत त्या नंतर ऑनलाइनमध्ये समाविष्ट होतात.

शक्यतो घराजवळचे महाविद्यालय निवडा
वैद्यकीय, अभियांत्रिकी (विशेषत: आयआयटी), औषधनिर्माणशास्त्र आदी व्यावसायिक अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना यापुढे विचारपूर्वक महाविद्यालयांची निवड करावी लागणार आहे. नामवंत महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश मिळविण्यासाठी आटापिटा करण्याऐवजी या विद्यार्थ्यांनी आपल्या घराजवळचे महाविद्यालय निवडण्यात अधिक फायदा आहे. व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी आता राष्ट्रीय स्तरावरील नीट, जेईई-मुख्य (आयआयसीसाठी जेईई-अ‍ॅडव्हान्स) या परीक्षांना सामोरे जावे लागणार आहे. एमएचटी-सीईटीच्या तुलनेत या परीक्षांचा अभ्यासक्रम आणि काठिण्यपातळी जास्त असल्याने जितका अधिक वेळ अभ्यासाला देता येईल तितका देणे आवश्यक आहे. म्हणूनच दूरच्या महाविद्यालयात प्रवासाचा वेळ व श्रम वाया घालविण्याऐवजी घराजवळचे महाविद्यालय निवडल्यास तो वेळ अभ्यासाला देता येईल का याचा विचार विद्यार्थ्यांनी जरूर करावा.

ऑनलाइन प्रक्रियेची ठळक वैशिष्टय़े
*  महाविद्यालयातील शाखा, प्रकार लक्षात घेऊन त्यांना सांकेतिक क्रमांक देण्यात आले आहे.
*  तीन गटांत सांकेतिक क्रमांक पसंतीक्रमानुसार भरायचे आहेत. पहिल्या गटात एमएमआर क्षेत्रातील किमान १५ व कमाल ३० पसंतीक्रम द्यावे लागतील. दुसऱ्या गटात एमएमआर क्षेत्रातील आपल्या पसंतीचा कोणताही एक झोन निवडून त्यातील किमान १५ व कमाल २० पसंतीक्रम द्यायचे आहेत. तर तिसऱ्या गटातील दुसऱ्या गटात निवडलेल्या झोनपैकी कोणतेही दोन वॉर्ड-क्षेत्र निवडून त्या अंतर्गत येणाऱ्या शाळेला जोडलेल्या कनिष्ठ महाविद्यालयांपैकी किमान ५ व कमाल १०पर्यंत पसंतीक्रम देता येतील.
* ज्या विद्यार्थ्यांना पदवी महाविद्यालयाशी संलग्नित महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश घ्यावयाचा आहे, त्यांनी पहिल्या व दुसऱ्या गटातील पसंतीक्रमांची निवड काळजीपूर्वक करावी. पहिल्या दोन गटांतील पसंतीक्रम अवास्तव अपेक्षा बाळगून भरल्यास विद्यार्थ्यांना तिसऱ्या गटातील कनिष्ठ महाविद्यालयात प्रवेश मिळण्याची शक्यता जास्त असते.
* तीन गुणवत्ता याद्या लागतील. बेटरमेंटची संधी एकच

लक्षात ठेवा
*  ऑनलाइनमधून केवळ कला, वाणिज्य आणि विज्ञान शाखांचेच प्रवेश केले जाणार आहेत. त्या त्या शाखांमधील बायफोकलचे विषय संबंधित महाविद्यालयात प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांमधून स्वतंत्रपणे गुणवत्ता यादी लावून केले जातील.
*  विद्यार्थ्यांला कला, विज्ञान व वाणिज्य यांपैकी जास्तीत जास्त दोन शाखांकरिता अर्ज करावा लागेल.
*  विद्यार्थ्यांना त्यांचे पसंतीक्रम सरमिसळ पद्धतीनेही भरता येतील.
*  पर्याय भरण्यापूर्वी विद्यार्थ्यांनी संबंधित महाविद्यालयांच्या शुल्काची माहिती करून घ्यावी. कारण, एकाच महाविद्यालयात अनुदानित आणि विनाअनुदानित तुकडय़ांसाठी निरनिराळे शुल्क असू शकते.
*  सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे प्रसंतीक्रम भरताना माहितीपुस्तिकेत दिलेल्या गेल्या वर्षीच्या कटऑफचा विचार जरूर करावा. आपल्या गुणांचे भान ठेवून ज्या ठिकाणी प्रवेश मिळण्याची शक्यता असेल, अशा महाविद्यालयांचे प्रसंतीक्रम निवडावेत. गुणांच्या तुलनेत महाविद्यालयांच्या कटऑफमध्ये प्रचंड तफावत असल्यास अशा महाविद्यालयांचा पर्याय शक्यतो टाळावा. मात्र, दहावीच्या निकालाची टक्केवारी या वर्षी किती घसरली आहे का
याची नोंद पसंतीक्रम भरताना जरूर घ्यावी. कारण, टक्केवारी घसरल्यानेही कटऑफ खाली येऊ शकते.
*  पसंतीक्रमानुसार जागा मिळाल्यानंतर विद्यार्थ्यांनी ५० रुपये शुल्क भरून संबंधित महाविद्यालयात प्रवेश घेणे बंधनकारक आहे. अन्यथा विद्यार्थी प्रवेश प्रक्रियेतून बाहेर पडेल. बेटरमेंट हवी असली तरी प्रवेश घेणे बंधनकारक आहे. अनेकदा विद्यार्थी बेटरमेंट हवी म्हणून प्रवेशच निश्चित करीत नाहीत आणि प्रवेश प्रक्रियेतून बाहेर पडतात.
*  बेटरमेंटमधून प्रवेश घ्यावयाचा झाल्यास आधीच्या महाविद्यालयातील प्रवेश रद्द करणे आवश्यक आहे.
*  प्रवेशासाठी लागणारी आवश्यक प्रमाणपत्रे उदा. शाळा सोडल्याचा दाखला, जात प्रमाणपत्र, कला-सांस्कृतिक-क्रीडा क्षेत्रातील सहभागाची प्रमाणपत्रे, आजीमाजी सैनिकांचे पाल्य असल्याचा दाखला, अपंगत्व प्रमाणपत्र इत्यादी जमा करून ठेवा.

ऑनलाइन प्रवेशाचे कार्यक्षेत्र (एमएमआर)
मुंबई शहर व उपनगरे, ठाणे, कल्याण-डोंबिवली, भिवंडी निजामपूर, मीरा-भाइंदर, वसई-विरार, नवी मुंबई आणि उल्हासनगर महानगरपालिका क्षेत्र, अंबरनाथ, बदलापूर आणि पनवेल नगरपालिका क्षेत्र

ऑनलाईनमधून वगळलेल्या शाखा आणि प्रवेश
* बारावी-व्होकेशनल (एमसीव्हीसी), होम सायन्स,
* कला, विज्ञान, वाणिज्य महाविद्यालयांतील व्यवस्थापन, अल्पसंख्याक व इनहाऊस कोटा
* तांत्रिक कनिष्ठ महाविद्यालये
* रात्र कनिष्ठ महाविद्यालये

ऑफलाइनचा पर्याय
व्यवस्थापन, अल्पसंख्याक व इनहाऊस कोटय़ाचे प्रवेश ऑफलाइन होतात. त्यामुळे, ऑनलाइनव्यतिरिक्त विद्यार्थ्यांना या कोटय़ातूनही प्रवेश घेता येतो. पण, हे प्रवेश संस्थास्तरावर होतात. तसेच, ऑनलाइन प्रक्रिया सुरू होण्याआधी संस्थांनी ऑफलाइन प्रवेश करणे बंधनकारक आहे. अनेकदा हे प्रवेश भरमसाट डोनेशन घेऊन दिले जाते. ज्या जागा भरल्या जात नाहीत त्या नंतर ऑनलाइनमध्ये समाविष्ट होतात.

शक्यतो घराजवळचे महाविद्यालय निवडा
वैद्यकीय, अभियांत्रिकी (विशेषत: आयआयटी), औषधनिर्माणशास्त्र आदी व्यावसायिक अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना यापुढे विचारपूर्वक महाविद्यालयांची निवड करावी लागणार आहे. नामवंत महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश मिळविण्यासाठी आटापिटा करण्याऐवजी या विद्यार्थ्यांनी आपल्या घराजवळचे महाविद्यालय निवडण्यात अधिक फायदा आहे. व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी आता राष्ट्रीय स्तरावरील नीट, जेईई-मुख्य (आयआयसीसाठी जेईई-अ‍ॅडव्हान्स) या परीक्षांना सामोरे जावे लागणार आहे. एमएचटी-सीईटीच्या तुलनेत या परीक्षांचा अभ्यासक्रम आणि काठिण्यपातळी जास्त असल्याने जितका अधिक वेळ अभ्यासाला देता येईल तितका देणे आवश्यक आहे. म्हणूनच दूरच्या महाविद्यालयात प्रवासाचा वेळ व श्रम वाया घालविण्याऐवजी घराजवळचे महाविद्यालय निवडल्यास तो वेळ अभ्यासाला देता येईल का याचा विचार विद्यार्थ्यांनी जरूर करावा.

ऑनलाइन प्रक्रियेची ठळक वैशिष्टय़े
*  महाविद्यालयातील शाखा, प्रकार लक्षात घेऊन त्यांना सांकेतिक क्रमांक देण्यात आले आहे.
*  तीन गटांत सांकेतिक क्रमांक पसंतीक्रमानुसार भरायचे आहेत. पहिल्या गटात एमएमआर क्षेत्रातील किमान १५ व कमाल ३० पसंतीक्रम द्यावे लागतील. दुसऱ्या गटात एमएमआर क्षेत्रातील आपल्या पसंतीचा कोणताही एक झोन निवडून त्यातील किमान १५ व कमाल २० पसंतीक्रम द्यायचे आहेत. तर तिसऱ्या गटातील दुसऱ्या गटात निवडलेल्या झोनपैकी कोणतेही दोन वॉर्ड-क्षेत्र निवडून त्या अंतर्गत येणाऱ्या शाळेला जोडलेल्या कनिष्ठ महाविद्यालयांपैकी किमान ५ व कमाल १०पर्यंत पसंतीक्रम देता येतील.
* ज्या विद्यार्थ्यांना पदवी महाविद्यालयाशी संलग्नित महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश घ्यावयाचा आहे, त्यांनी पहिल्या व दुसऱ्या गटातील पसंतीक्रमांची निवड काळजीपूर्वक करावी. पहिल्या दोन गटांतील पसंतीक्रम अवास्तव अपेक्षा बाळगून भरल्यास विद्यार्थ्यांना तिसऱ्या गटातील कनिष्ठ महाविद्यालयात प्रवेश मिळण्याची शक्यता जास्त असते.
* तीन गुणवत्ता याद्या लागतील. बेटरमेंटची संधी एकच

लक्षात ठेवा
*  ऑनलाइनमधून केवळ कला, वाणिज्य आणि विज्ञान शाखांचेच प्रवेश केले जाणार आहेत. त्या त्या शाखांमधील बायफोकलचे विषय संबंधित महाविद्यालयात प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांमधून स्वतंत्रपणे गुणवत्ता यादी लावून केले जातील.
*  विद्यार्थ्यांला कला, विज्ञान व वाणिज्य यांपैकी जास्तीत जास्त दोन शाखांकरिता अर्ज करावा लागेल.
*  विद्यार्थ्यांना त्यांचे पसंतीक्रम सरमिसळ पद्धतीनेही भरता येतील.
*  पर्याय भरण्यापूर्वी विद्यार्थ्यांनी संबंधित महाविद्यालयांच्या शुल्काची माहिती करून घ्यावी. कारण, एकाच महाविद्यालयात अनुदानित आणि विनाअनुदानित तुकडय़ांसाठी निरनिराळे शुल्क असू शकते.
*  सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे प्रसंतीक्रम भरताना माहितीपुस्तिकेत दिलेल्या गेल्या वर्षीच्या कटऑफचा विचार जरूर करावा. आपल्या गुणांचे भान ठेवून ज्या ठिकाणी प्रवेश मिळण्याची शक्यता असेल, अशा महाविद्यालयांचे प्रसंतीक्रम निवडावेत. गुणांच्या तुलनेत महाविद्यालयांच्या कटऑफमध्ये प्रचंड तफावत असल्यास अशा महाविद्यालयांचा पर्याय शक्यतो टाळावा. मात्र, दहावीच्या निकालाची टक्केवारी या वर्षी किती घसरली आहे का
याची नोंद पसंतीक्रम भरताना जरूर घ्यावी. कारण, टक्केवारी घसरल्यानेही कटऑफ खाली येऊ शकते.
*  पसंतीक्रमानुसार जागा मिळाल्यानंतर विद्यार्थ्यांनी ५० रुपये शुल्क भरून संबंधित महाविद्यालयात प्रवेश घेणे बंधनकारक आहे. अन्यथा विद्यार्थी प्रवेश प्रक्रियेतून बाहेर पडेल. बेटरमेंट हवी असली तरी प्रवेश घेणे बंधनकारक आहे. अनेकदा विद्यार्थी बेटरमेंट हवी म्हणून प्रवेशच निश्चित करीत नाहीत आणि प्रवेश प्रक्रियेतून बाहेर पडतात.
*  बेटरमेंटमधून प्रवेश घ्यावयाचा झाल्यास आधीच्या महाविद्यालयातील प्रवेश रद्द करणे आवश्यक आहे.
*  प्रवेशासाठी लागणारी आवश्यक प्रमाणपत्रे उदा. शाळा सोडल्याचा दाखला, जात प्रमाणपत्र, कला-सांस्कृतिक-क्रीडा क्षेत्रातील सहभागाची प्रमाणपत्रे, आजीमाजी सैनिकांचे पाल्य असल्याचा दाखला, अपंगत्व प्रमाणपत्र इत्यादी जमा करून ठेवा.

ऑनलाइन प्रवेशाचे कार्यक्षेत्र (एमएमआर)
मुंबई शहर व उपनगरे, ठाणे, कल्याण-डोंबिवली, भिवंडी निजामपूर, मीरा-भाइंदर, वसई-विरार, नवी मुंबई आणि उल्हासनगर महानगरपालिका क्षेत्र, अंबरनाथ, बदलापूर आणि पनवेल नगरपालिका क्षेत्र

ऑनलाईनमधून वगळलेल्या शाखा आणि प्रवेश
* बारावी-व्होकेशनल (एमसीव्हीसी), होम सायन्स,
* कला, विज्ञान, वाणिज्य महाविद्यालयांतील व्यवस्थापन, अल्पसंख्याक व इनहाऊस कोटा
* तांत्रिक कनिष्ठ महाविद्यालये
* रात्र कनिष्ठ महाविद्यालये