नव्वदच्या दशकात एमपीथ्री या फॉरमॅटमध्ये गाण्याला बसविण्यासाठी अनेक प्रयोग सुरू होते. १९९७ साली पहिला यशस्वी एमपीथ्री प्लेअर बनविण्यात आला. त्या काळाच्या अलीकडे-पलीकडे एमपीथ्री फॉरमॅटमध्ये हजारो गाण्यांचा प्रसार झाला. म्यूझिक कंपन्यांमध्ये पॅकिंग करणाऱ्या आणि पायरसीशी ओळख झालेल्या काही मूठभर व्यक्तींनी इंटरनेटवरून जगभरामध्ये ताज्या गाण्यांना या फॉरमॅटमध्ये पोहोचविण्याचा कार्यक्रम आखला. हजारो डाऊनलोड साइट्स तयार झाल्या आणि गाण्याच्या पायरसीने त्याचे उपभोगमूल्य घसरत घसरत मोफत झाले. ‘स्टीफन वीट’ या पत्रकाराने या सगळ्या व्यवहाराला बारकाव्यासह ‘हाऊ म्यूझिक गॉट फ्री’ या पुस्तकामध्ये मांडले आहे. त्याने या क्षेत्रातील नावाजलेल्या गुन्हेगारांना बोलते करून या पुस्तकात मोठा दस्तऐवज उभा केला. त्यात एक गंमतशीर नोंद आहे. वयाच्या विसाव्या वर्षी म्यूझिक पायरसीमध्ये उतरलेली तरुण मंडळी नव्या कलाकारांची गाणी ऐकत ऐकत मोठी होत होती. सतत गाणी ऐकणाऱ्या या संगीतचोरांचा आपोआप कान तयार झाला आणि प्रत्येक कलाकाराच्या गाण्यांतील वैशिष्टय़ांपासून ट्रेण्ड्सबाबत एखाद्या संगीत पत्रकार, समीक्षकांइतकी त्यांची समज तयार झाली. कुणाचे गाणे कुणासारखे आहे, एखाद्या गाण्याची चाल आणि बीट्स दुसऱ्या कोणत्या गाण्यामध्ये वापरली गेली आहे, चलती असलेल्या गाण्याचे किंवा शैलीचे अनुकरण कसे केले जाते, याबाबत त्यांची खरीखुरी मते तयार व्हायला लागली. प्रत्येक कलाकाराचा अल्बम विक्रीपूर्वी या पायरसीजगतात जाऊ लागला आणि २००५ ते १० या काळामध्ये दोन कलाकारांपैकी समान शैली असलेल्या एखाद्या कलाकाराला हिट किंवा फ्लॉप करण्याच्या साऱ्या नाडय़ा पायरसीच्या जगाकडे आल्या. बियॉन्सेपासून रिहानापर्यंत अनेक कलाकारांना आणि त्यांच्या अल्बम्सना हिट करण्यामध्ये त्यांच्या गाण्याइतकाच या विचित्र यंत्रणेचा हात होता. लोक कोणत्या गाण्याला हिट करतील आणि आणि त्या प्रवाहाचे अनुकरण करणारी गाणी सातत्याने येऊनही श्रोत्यांना सातत्याने कसे चकवतील, याचा या यंत्रणेला अचूक अंदाज यायला लागला.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
