जगात दोन गोष्टी अशा आहेत ज्या न शिकवताही मानवी मनाच्या सुप्त शिक्षकाकडून शिकवल्या जातात. एक म्हणजे ‘वर्चस्व गाजवणे’ आणि दुसरी म्हणजे ‘कुठलीही गोष्ट साजरी करणे’. लहानपणापासून हे अंगात भिनलेलं असतं. समोरच्या बाळाचा खुळखुळा हातातून ओढून घेणं म्हणजे वर्चस्व गाजवणं आणि त्या आनंदात हसून टाळ्या वाजवणं म्हणजे तो आनंद साजरा करणं. हे सगळं आठवायचं कारण म्हणजे दोन दिवसांपूर्वीचा महिलादिन. हा दिन महिलांचं वर्चस्व गाजवण्याचा दिवस, असंच काहीसं अनेकांच्या मनात असतं. महिलादिनाचं औचित्य काय किंवा तो साजरा करण्याची आवश्यकता वाटते का, यावर विचार करताना उमटून गेलं ते मांडायचा प्रयत्न.
आयुष्यभर घराचा उंबरा ओलांडू न दिलेल्या आईला जेव्हा तिची तरुण मुलगी महिला दिनाच्या शुभेच्छा देत असेल तेव्हा तिला कसं वाटत असेल ? पुराव्यांच्या अभावामुळे जेव्हा एखाद्या बलात्कारी माणसाला कोर्टाने खुलेआम सोडलेलं असतं, तेव्हा त्या पीडित महिलेला ‘महिला दिनाच्या शुभेच्छा’ दिल्यावर कसं वाटत असेल ? अनाथालयात सोडून गेलेल्या त्या अगणित बालिकाना जेव्हा त्यांचा सांभाळ करणारी संचालिका महिला दिनाच्या शुभेच्छा देत असेल तेव्हा त्यांना कसं वाटत असेल? देवळाच्या पायरीवर मुलगी जन्माला आली म्हणून सोडून दिलेल्या त्या नवजात बालिकेला जेव्हा त्याच देवळातील गाभाऱ्यातील देवी महिला दिनाच्या शुभेच्छा देत असेल तेव्हा काय वाटेल ? तेव्हा असंच वाटत असेल की आज महिला दिन नाही; तर ‘महिला दीन’ आहे.
संपूर्ण जगभर महिला दिन अतिशय आनंदात व उत्साहात साजरा केला जातो. पूर्वी मराठी संस्कृतीमध्ये महिलांना आपला खास वेळ मिळावा, नटायला संधी मिळावी, खेळायला—मैत्रिणींच्यात मिसळायला मिळावं म्हणून हळदीकुंकू समारंभ किंवा मंगळागौर साजरी करण्यास सुरुवात झाली, त्याचप्रमाणे आजचा महिला दिन ही जागतिक मंगळागौर असते असं म्हणायला हरकत नाही. कारण त्या एकाच दिवशी सगळ्या महिला एकत्र येतात. एकमेकांना शुभेच्छा देतात. फिरायला जातात, खेळतात, मजा करतात. त्यानंतर काय ? त्यानंतर स्थिती जैसे थे ! स्त्री स्वतंत्र झाल्याचं जग कितीही दावा करत असलं तरी ते शंभर टक्के खरं आहे का? स्त्रियांनी आधुनिक कपडे घातले आणि ती नोकरी करायला घराबाहेर पडली म्हणजे खरंच ती स्वतंत्र झाली ? आधुनिक कपडे परिधान करून जरी ष्टद्धr(२२९ी बाहेर गेली तरी ठरलेल्या वेळेच्या आतच तिला घरी यावं लागतं. का ? कारण काळजीयुक्त अविश्वास ! घरी येऊन सगळ्यांचं जेवून झाल्यावर मगच ती जेवणार असेल तर मग कसलं स्वातंत्र्य ? कांदेपोह्यंचा कार्यक्रम घरून ‘सीसीडी ’मध्ये शिफ्ट झाला तरी लग्नाचा दबाव आणि तिच्याकडून असलेल्या अपेक्षा काही कमी होत नाही. स्त्रियांना किती ठरावीक ठोकताळ्यांत अडकवून ठेवलंय आपण आणि म्हणून आपणही अडकलोय सो कॉल्ड पुरुषी ठोकळ्यांत!
महिला दिनाचं औचित्य आणि त्यानिमित्त तिच्याबरोबर फुकट पाणीपुरी खाताना किंवा रेस्टॉरंट्समध्ये डिस्काउंट मिळवताना आपण स्वतचीच फसवणूक करत नाही का? फक्त महिला दिनाच्या दिवशीच ‘तिचं’ अस्तित्व जाणवतं ? जन्मलेल्या क्षणापासून पहिला श्वास देणारी ‘ती’ फक्त महिला दिनी आपली वाटते ?
महिला दिन आहे याचा अर्थ महिलांच्या अस्तित्वाची आणि शोषणाची जाणीव करून देणारा हा दिवस आहे. आणि ह्य व्यवस्थेस फक्त पुरुषी जुलूम कारणीभूत नाही. स्त्रियांचा लढा हा पुरुषांशी नसून समाजाशी आहे, मुळात हा स्त्रियांचा लढा नाहीच, आपल्या सगळ्यांचा आहे, ह्यची जाणीव आपल्या सगळ्यांनाच व्हायला हवी. वर्चस्ववादाची ही लढाई नसून समानतेची आहे.
