जगाच्या विविध भागांत जेथे भारतीय किंवा िहदू लोक आहेत तिथे दिवाळी साजरी केली जाते. यामध्ये इंग्लंड, ऑस्ट्रेलिया, कॅनडा, फिजी, लुयाना, इंडोनेशिया, जपान, केनिया, मलेशिया, मॉरिशस, म्यानमार, नेपाळ, न्यूझीलंड, सिंगापूर, श्रीलंका, थायलंड, दक्षिण आफ्रिका इत्यादी देशांचा समावेश आहे. आजकाल भारतीयांचं परदेशात जाणं वाढल्यामुळे जिथे-जिथे भारतीय गेले तिथे-तिथे भारतीयांबरोबर त्या-त्या देशाचे लोकसुद्धा दिवाळी साजरी करायला लागले आहेत. मात्र तिथे आपल्या पारंपरिक दिवाळीपेक्षा थोडेफार बदल झालेले आहेत. नेपाळमध्ये दिवाळीला ‘स्वांती’ असे म्हणतात. इथे पाच दिवस दिवाळी साजरी केली जाते. इथेसुद्धा दिवाळी ऑक्टोबर/नोव्हेंबर या कालावधीत मनवली जाते.
इथली दिवाळी साजरी करायची परंपरा भारतीयांपेक्षा वेगळी आहे. पहिला दिवस -काग तिहाड म्हणून साजरा केला जातो. या दिवशी कावळ्यांची दिव्य दूताच्या स्वरूपात पूजा केली जाते. दुसरा दिवस -कुकुर तिहाड म्हणून मनवतात, या दिवशी कुत्र्यांची त्याच्या इमानदारीसाठी पूजा केली आहे. तिसऱ्या दिवशी लक्ष्मी पूजा आणि गाईची पूजा केली जाते. चौथ्या दिवशी आपल्याप्रमाणे वही, खाते, लक्ष्मी इत्यादींची पूजा केली जाते. पाचव्या दिवसाला भाई-टिका असे म्हणतात. म्हणजे आपल्या येथील भाऊबीज.
दिवाळीच्या दिवसात नेपाळी लोक द्विसी आणि भाईलो या नृत्य नाटकाचा प्रकार करतात. काही लोक असे नृत्य करत गावातल्या मोठय़ा घरातून फिरतात व ज्यांचा आशीर्वाद घेतात, ज्या लोकांकडे आशीर्वाद घ्यायला जातात ते लोक धान्य, फळ, मिठाई व पशाच्या रूपात त्यांना आशीर्वाद देतात. या वेळी ओळखीचे लोक एकत्र येऊन नाच-गाणी करून दिवाळी मनवतात. भारतापेक्षा फटाक्यांचा वापर येथे कमी असतो. काही गावांमध्ये गावाच्या बाहेर दिवाळी नगर उभारतात. इथे वेगवेगळया प्रकारची फटाक्यांची आतषबाजी, विविध मनोरंजनाचे कार्यक्रम, पारंपरिक पूजा व थोडक्यात एक छान जत्रेचं स्वरूप असतं. याबरोबरच खाण्या-पिण्याचीही चंगळ असते.
ज्याप्रमाणे आपल्या इथे फराळाचे विविध पदार्थ बनवितात त्याप्रमाणे तिथेसुद्धा केक, पेस्ट्रीबरोबरच नूडल्सपासून तयार केलेले गोड पदार्थ असतात. त्यापकी काही पदार्थाची आपण इथे ओळख करून घेऊया.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
