सवाई गंधर्व स्मारकात निनादला स्वरभास्करांचा सूर!

इंद्रायणी काठी.. तीर्थ विठ्ठल क्षेत्र विठ्ठल.. केतकी जुही गुलाब चंपक बन फुली.. कान्होबा तुझी घोंगडी चांगली.. विठ्ठलाच्या पायी थरारली वीट.. राम का गुणगान करिये.. यांसारख्या अभंग आणि गीतांच्या माध्यमातून ‘स्वरभास्करा’चा सूर सवाई गंधर्व स्मारकामध्ये शुक्रवारी निनादला. पं. भीमसेन जोशी यांच्या सांगीतिक विचारांसह त्यांच्या मैफलींची दृश्ये पाहताना जणू पंडितजी आपल्याशी संवाद साधत असल्याची भावना श्रोत्यांची झाली.
हीरकमहोत्सवी सवाई गंधर्व भीमसेन संगीत महोत्सवातील अंतरंग उपक्रमांतर्गत ‘स्वरभास्कर’ हा पं. भीमसेन जोशी यांच्यावरील लघुपट दाखविण्यात आला. यामध्ये अशोक रानडे आणि श्रीराम पुजारी या समीक्षकांनी त्यांच्या घेतलेल्या मुलाखतीतील काही अंश, मन्ना डे, श्रीनिवास खळे यांनी पंडितजींच्या गायकीविषयी व्यक्त केलेल्या भावनांचा समावेश होता. पंडितजींचे बालपण, त्यांनी घेतलेला गुरूंचा शोध, त्यांची चित्रपट आणि नाटय़ क्षेत्रातील मुशाफिरी पाहताना पंडितजींच्या अष्टपैलूत्वाची प्रचिती आली. दिवेलागणीला सायंकाळी आई भजनं म्हणायची. तिच्यामुळेच मला गाण्याची गोडी लागली. सुसंस्कृत गायक होण्यासाठी मी किमान बी. ए. पदवी घ्यावी, अशी वडिलांची इच्छा होती. पण, शिक्षणामध्ये इतकी वर्षे का घालवायची म्हणून मी गायनाकडे लक्ष केंद्रित केले. इंग्रजी सहावीमध्ये असताना आलेल्या रेकॉर्डमधील उस्ताद अब्दुल करीम खाँसाहेबांच्या ‘बसंत’ मधील चीजा ऐकून आपल्यालाही असे गाणे जमले पाहिजे असे वाटले, या आठवणी पंडितजींनी सांगितल्या आहेत. गुरू शोधासाठी केलेली भटकंती आणि जालंदर येथे पं. विनायकबुवा पटवर्धन यांनी माझी चौकशी करून सुचविलेले सवाई गंधर्व यांचे नाव, गुरुजींनी कठोर शिस्तीमध्ये दिलेले शिक्षण याचेही दर्शन घडते. दीड वर्षे केवळ गुरुसेवा केली. फक्त गंगुबाईंची शिकवणी ऐकण्यातून आणि गंगुबाईंना स्टेशनवर सोडण्यासाठी झालेल्या चर्चेतून मला शिक्षण मिळाले, असेही त्यांनी सांगितले आहे.