जुन्या आणि त्याच त्याच घोषणांच्या अंमलबजावणीचे आश्वासन देणारा आणि ठाणे, कळवा, मुंब्रा यांसारख्या शहरी भागांचा चेहरामोहरा बदलण्याची ताकद बाळगणारे, परंतु केवळ कागदावरच राहिलेले विकास प्रकल्प यंदा प्रत्यक्षात उतरतील, असा दावा करणारा ठाणे महापालिकेचा येत्या वर्षांचा सुमारे १९०० कोटी रुपयांच्या जमा-खर्चाचा अर्थसंकल्प आयुक्त आर. ए. राजीव यांनी शुक्रवारी स्थायी समिती सभापती रविंद्र फाटक यांच्यापुढे सादर केला. या अर्थसंकल्पात कोणत्याही स्वरूपाची करवाढ प्रस्तावित करण्यात आली नसून भांडवली मूल्यावर आधारित अशा नव्या मालमत्ता करप्रणालीचा नादही प्रशासनाने सोडून दिल्याचे स्पष्ट होऊ लागले आहे. वर्षांनुवर्षे पायाभूत सुविधा आणि विकासापासून दूर राहिल्याने अवकळा आलेल्या कळवा आणि मुंब्रा परिसराचा कायापालट घडवू शकणाऱ्या वेगवेगळ्या विकास प्रकल्पांचा समावेश या अर्थसंकल्पात करण्यात आला आहे.
* येऊर पर्यटन क्षेत्र
ठाण्यातील इतर भागांच्या तुलनेत अर्थसंकल्पात विकासाचा रोख कळवा-मुंब्रा भागावर अधिक दिसत असला, तरी संपूर्ण महापालिका क्षेत्रात २४ तास पाणीपुरवठा, ठाणे बायपास रस्ता, राष्ट्रीय उद्यानालगत श्रीनगर ते गायमुखपर्यंत ४० किमीचा निसर्गरम्य रस्ता अशा जुन्या प्रकल्पाच्या अंमलबजावणीचे आश्वासन या अर्थसंकल्पात पुन्हा एकदा देण्यात आले आहे. ठाण्यातील प्रसिद्ध अशा येऊर डोंगराचा पर्यटन क्षेत्र म्हणून विकास करण्याची नवी घोषणाही यावेळी राजीव यांनी केली आहे. घनदाट वनराईने बहरलेल्या येऊर भागाचा नव्याने विकास आराखडा तयार करून या भागात वाइल्ड सफारीसारखा पर्यटन प्रयोग राबविता येईल का, याचा अभ्यासही येत्या वर्षांत केला जाणार आहे. पुढील वर्षी येऊर पर्यटन स्थळाचा विकास आराखडा तयार करून यासंबंधीचा प्रस्ताव राज्य सरकारच्या मंजुरीसाठी पाठविण्याचा संकल्प राजीव यांनी व्यक्त केल्याने याठिकाणी अनधिकृतपणे उभ्या राहिलेल्या बंगले धारकांना या घोषणेने धडकी भरण्याची शक्यता आहे.
* विकासाची गंगा कळवा-मुंब्राच्या दिशेने
ठाणे शहर, वागळे, कोपरी या भागांच्या तुलनेत या अर्थसंकल्पातील विकासाचा रोख प्रामुख्याने कळवा-मुंब्रा आणि घोडबंदर भागाकडे केंद्रित झाल्याचे चित्र निर्माण झाल्याने यानिमित्ताने एका वेगळ्याच राजकीय चर्चाही महापालिका वर्तुळात दबक्या आवाजात सुरू झाली आहे. कळवा येथील पारसिक भागात नाटय़गृह, अ‍ॅम्पी थिएटर, मनिषानगर येथे तरणतलाव, खारेगाव येथील रेल्वे लाइनवर पादचारी पूल, कळवा रेल्वे स्थानक सुधारणा प्रकल्प, मुंब्रा भागातील पाणीपुरवठा व्यवस्थेचा ‘मेकओवर’ तसेच कळवा खाडीवर पूल, अशा विकासकामांची जंत्री अर्थसंकल्पात मांडण्यात आली आहे. महापालिकेच्या स्थापनेपासून कळवा-मुंब्रा भागाचा विकास फारसा झालेला नाही. पुरेशा नियोजनाअभावी अवकळा आलेल्या या शहरांचा चेहरामोहरा बदलण्याचा संकल्प अर्थसंकल्पात सोडण्यात आला आहे.
* मालमत्ता कर वसुलीचे आव्हान
सद्यस्थितीत अस्तित्वात असलेल्या मालमत्ता कराच्या वसुलीत अनेक त्रुटी असून अनेक ठिकाणी व्यावसायिक वापर होत असतानाही रहिवाशी वापराची बिले आकारली जात आहेत. त्यामुळे शहरातील सर्व मालमत्तांची माहिती जीआयएस प्रणालीद्वारे उपलब्ध होणार असून नव्या मालमत्तांचा शोध घेण्यासाठी सर्वेक्षण केले जाणार आहे. यामुळे मालमत्तांची योग्य माहिती उपलब्ध होणार असल्याने करवसुलीत त्याचा फायदा होईल, असा दावा राजीव यांनी केला.
अस्थिर राजकीय परिस्थितीचा फटका
ठाणे महापालिकेतील राजकीय अस्थिरतेमुळे वर्षभरापूर्वी आखलेल्या प्रकल्पांची अंमलबजावणी करण्यास पुरेसा वेळ मिळाला नाही, अशी स्पष्ट कबुलीही राजीव यांनी सुरुवातीलाच दिली. पहिल्या वर्षी शहराच्या पर्यावरणावर भर देणारा अर्थसंकल्प मांडल्यानंतर गेल्या वर्षी अतिशय महत्त्वाकांक्षी योजनांचा अर्थसंकल्प आपण मांडला होता. या विकास प्रकल्पांचे आरखडे तयार करणे, त्यासाठी सल्लागार नेमणे यांसारख्या महत्त्वाच्या प्रक्रियेला महापालिकेतील अस्थिर राजकीय वातावरणाचा फटका बसल्याचे राजीव यांनी मान्य केले. खाडी विकास प्रकल्प, निसर्गरम्य रस्ता, श्ॉलो वॉटर पार्क अशा महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पांना वर्ष सरता सरता मंजुरी मिळाली. दरम्यान, या प्रकल्पांचे आराखडे आता तयार होत आले आहेत, असे आयुक्तांनी यावेळी स्पष्ट केले.
वाहनतळांसाठी स्वतंत्र धोरण
अरुंद रस्ते, अपुरे वाहनतळ यामुळे वाहतूक कोंडीचे आगार बनलेल्या ठाणे शहरात पार्किंग सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी येत्या वर्षांत महापालिकेने नवे धोरण आखले आहे. या धोरणांतर्गत रस्त्यांव्यतिरिक्त पार्किंग सुविधा विकसित करण्यात येणार असून रस्त्यांच्या कडेला पार्किंगचे सुनियोजित क्षेत्र विकसित करण्याचा निर्णय महापालिकेने घेतला आहे. या धोरणांतर्गत महापालिका क्षेत्रातील १७७ रस्त्यांवर ४५७१ दुचाकी, २२४२ रिक्षा, २७०३ कार व जीप, ३३५ ट्रक आणि बसगाडय़ा अशा एकूण ९८५५ वाहनांसाठी पार्किंग क्षेत्र तयार केले जाणार आहे. यासाठी स्वतंत्र यंत्रणा उभारली जाणार असून हे धोरण राबविताना मोबाईल अ‍ॅप्लीकेशनद्वारे पार्किंगची माहिती उपलब्ध करून देण्यात येणार आहेत. यंदाच्या वर्षांत जकात पद्घत बंद करण्याचा राज्य सरकारचा विचार असल्याने जकात नाकी ओस पडणार आहेत. या जकात नाक्यांवर ट्रक तसेच बस टर्मिनन्स उभारण्याची घोषणा करण्यात आली आहे.
रुग्णालये आणि पर्यावरण
* महिलांमधील कर्करोगाचे वाढते प्रमाण रोखण्यासाठी तसेच यासंबंधीची उपचार पद्धती विकसित करण्यासाठी महापालिका रुग्णालयांमध्ये मेमोग्राफी बायोस्पी यंत्रे उपलब्ध करून देण्यात येणार असून याद्वारे कर्करोगासंबंधीच्या चाचण्या करता येणार आहेत.
* आर्थिकदृष्टय़ा दुर्बल असणाऱ्या रुग्णांना अँजिओग्राफी, अँजिओप्लास्टी, बायपास तसेच मेंदूवरील शस्त्रक्रिया उपलब्ध व्हाव्यात, यासाठी अर्थसंकल्पात भरिव आर्थिक तरतूद करण्याचा निर्णय. तसेच छत्रपती शिवाजी महाराज रुग्णालयात शस्त्रक्रिया गृह, उभारण्यात येणार आहेत.
* कोलशेत येथे बोटॅनिकल, वाघबीळ थीम पार्क, मुल्लाबाग येथे निसर्ग उद्यान तसेच हरीत ठाणे प्रकल्प राबविण्याची घोषणा यंदाही करण्यात आली आहे. या शिवाय ठाण्यातील तलावांचे सौंदर्यीकरणासाठी भरीव तरतूद करण्यात आली आहे.
तरतूदींचा संकल्प
यंदाच्या वर्षांत सर्व विभागाच्या संगणकीकरणासाठी भरीव पाऊले उचलण्यात येणार असून येत्या
आर्थिक वर्षांत डाटा सेंटर उभारणे, सर्व प्रभाग कार्यालय व मुख्यालयाचे नेटवर्किंग करणे तसेच महापालिकेच्या कामामध्ये एकसंगता आणण्यासाठी ‘सॅप आधिक जिआयएस’ ही नवी प्रणाली करण्याची घोषणा करण्यात आली. त्यासाठी १३ कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे.
घोडबंदर रस्त्याजवळ श्ॉलो वॉटर पार्कचे नियोजन करण्यात आले असून वॉटर फ्रंट डेव्हल्पमेंट
प्रकल्पांतर्गत १३ झोनमध्ये खाडी परिसराचे सुशोभिकरण हाती घेतले जाणार आहे. या प्रकल्पाचा पहिला टप्पा म्हणून ठाणे कॉलेज ते साकेतपर्यंतचा सुमारे एक कि.मीचा खाडी परिसर सुशोभित केला जाणार आहे. यासाठी १३२ कोटी रुपयांच्या रकमेचा प्रकल्प अहवाल केंद्र सरकारकडे सादर करण्यात आला असून दिल्लीतील पैशांवर या प्रकल्पाचे भवितव्य ठरणार आहे.
ठाणे परिसराला क्रीडा क्षेत्रातील पायाभूत सुविधांची झालर चढविण्याचा प्रयत्न या अर्थसंकल्पात
करण्यात आला असून कौसा येथे क्रीडा संकुल, माजीवाडा येथे मिनी स्पोटर्स कॉम्पलेक्स आणि दादोजी कोंडदेव स्टेडिअममधील सुविधांसाठी भरीव आर्थिक तरतुद करण्यात आली आहे.
ठाणे, कळवा, मुंब्रा परिसरातील वाहतूक व्यवस्थेचे नियोजन करताना दरवर्षीप्रमाणे यंदाही नव्या उड्डाण
पुल, पादचारी पुल, भुयारी मार्गाची घोषणा करण्यात आली आहे. पुर्व दृतगती महामार्ग, घोडबंदर महामार्ग याठिकाणी नव्या पादचारी पुलांची घोषणा करण्यात आली असून घोडबंदर सेवा रस्त्यांचे काम पुर्ण करण्यात येणार आहे.
* कळवा-मुंब्रात विकास प्रकल्पांचा रतीब
* करवाढ नाही
* मालमत्ता कराची जुनीच प्रणाली राबविणार
* २४ तास पाणी पुरवठय़ाचा संकल्प
* जागतिक मत्स्यालय, सेव्ह नॅशनल पार्क प्रकल्पाचा पुन्हा समावेश
* पाणी वापरावर मीटरची सक्ती
* खाडी किनारा विकास प्रकल्प प्रगतिपथावर
* ट्रामची अधिकृत घोषणा
* येऊर पर्यटन क्षेत्र
ठाण्यातील इतर भागांच्या तुलनेत अर्थसंकल्पात विकासाचा रोख कळवा-मुंब्रा भागावर अधिक दिसत असला, तरी संपूर्ण महापालिका क्षेत्रात २४ तास पाणीपुरवठा, ठाणे बायपास रस्ता, राष्ट्रीय उद्यानालगत श्रीनगर ते गायमुखपर्यंत ४० किमीचा निसर्गरम्य रस्ता अशा जुन्या प्रकल्पाच्या अंमलबजावणीचे आश्वासन या अर्थसंकल्पात पुन्हा एकदा देण्यात आले आहे. ठाण्यातील प्रसिद्ध अशा येऊर डोंगराचा पर्यटन क्षेत्र म्हणून विकास करण्याची नवी घोषणाही यावेळी राजीव यांनी केली आहे. घनदाट वनराईने बहरलेल्या येऊर भागाचा नव्याने विकास आराखडा तयार करून या भागात वाइल्ड सफारीसारखा पर्यटन प्रयोग राबविता येईल का, याचा अभ्यासही येत्या वर्षांत केला जाणार आहे. पुढील वर्षी येऊर पर्यटन स्थळाचा विकास आराखडा तयार करून यासंबंधीचा प्रस्ताव राज्य सरकारच्या मंजुरीसाठी पाठविण्याचा संकल्प राजीव यांनी व्यक्त केल्याने याठिकाणी अनधिकृतपणे उभ्या राहिलेल्या बंगले धारकांना या घोषणेने धडकी भरण्याची शक्यता आहे.
* विकासाची गंगा कळवा-मुंब्राच्या दिशेने
ठाणे शहर, वागळे, कोपरी या भागांच्या तुलनेत या अर्थसंकल्पातील विकासाचा रोख प्रामुख्याने कळवा-मुंब्रा आणि घोडबंदर भागाकडे केंद्रित झाल्याचे चित्र निर्माण झाल्याने यानिमित्ताने एका वेगळ्याच राजकीय चर्चाही महापालिका वर्तुळात दबक्या आवाजात सुरू झाली आहे. कळवा येथील पारसिक भागात नाटय़गृह, अ‍ॅम्पी थिएटर, मनिषानगर येथे तरणतलाव, खारेगाव येथील रेल्वे लाइनवर पादचारी पूल, कळवा रेल्वे स्थानक सुधारणा प्रकल्प, मुंब्रा भागातील पाणीपुरवठा व्यवस्थेचा ‘मेकओवर’ तसेच कळवा खाडीवर पूल, अशा विकासकामांची जंत्री अर्थसंकल्पात मांडण्यात आली आहे. महापालिकेच्या स्थापनेपासून कळवा-मुंब्रा भागाचा विकास फारसा झालेला नाही. पुरेशा नियोजनाअभावी अवकळा आलेल्या या शहरांचा चेहरामोहरा बदलण्याचा संकल्प अर्थसंकल्पात सोडण्यात आला आहे.
* मालमत्ता कर वसुलीचे आव्हान
सद्यस्थितीत अस्तित्वात असलेल्या मालमत्ता कराच्या वसुलीत अनेक त्रुटी असून अनेक ठिकाणी व्यावसायिक वापर होत असतानाही रहिवाशी वापराची बिले आकारली जात आहेत. त्यामुळे शहरातील सर्व मालमत्तांची माहिती जीआयएस प्रणालीद्वारे उपलब्ध होणार असून नव्या मालमत्तांचा शोध घेण्यासाठी सर्वेक्षण केले जाणार आहे. यामुळे मालमत्तांची योग्य माहिती उपलब्ध होणार असल्याने करवसुलीत त्याचा फायदा होईल, असा दावा राजीव यांनी केला.
अस्थिर राजकीय परिस्थितीचा फटका
ठाणे महापालिकेतील राजकीय अस्थिरतेमुळे वर्षभरापूर्वी आखलेल्या प्रकल्पांची अंमलबजावणी करण्यास पुरेसा वेळ मिळाला नाही, अशी स्पष्ट कबुलीही राजीव यांनी सुरुवातीलाच दिली. पहिल्या वर्षी शहराच्या पर्यावरणावर भर देणारा अर्थसंकल्प मांडल्यानंतर गेल्या वर्षी अतिशय महत्त्वाकांक्षी योजनांचा अर्थसंकल्प आपण मांडला होता. या विकास प्रकल्पांचे आरखडे तयार करणे, त्यासाठी सल्लागार नेमणे यांसारख्या महत्त्वाच्या प्रक्रियेला महापालिकेतील अस्थिर राजकीय वातावरणाचा फटका बसल्याचे राजीव यांनी मान्य केले. खाडी विकास प्रकल्प, निसर्गरम्य रस्ता, श्ॉलो वॉटर पार्क अशा महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पांना वर्ष सरता सरता मंजुरी मिळाली. दरम्यान, या प्रकल्पांचे आराखडे आता तयार होत आले आहेत, असे आयुक्तांनी यावेळी स्पष्ट केले.
वाहनतळांसाठी स्वतंत्र धोरण
अरुंद रस्ते, अपुरे वाहनतळ यामुळे वाहतूक कोंडीचे आगार बनलेल्या ठाणे शहरात पार्किंग सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी येत्या वर्षांत महापालिकेने नवे धोरण आखले आहे. या धोरणांतर्गत रस्त्यांव्यतिरिक्त पार्किंग सुविधा विकसित करण्यात येणार असून रस्त्यांच्या कडेला पार्किंगचे सुनियोजित क्षेत्र विकसित करण्याचा निर्णय महापालिकेने घेतला आहे. या धोरणांतर्गत महापालिका क्षेत्रातील १७७ रस्त्यांवर ४५७१ दुचाकी, २२४२ रिक्षा, २७०३ कार व जीप, ३३५ ट्रक आणि बसगाडय़ा अशा एकूण ९८५५ वाहनांसाठी पार्किंग क्षेत्र तयार केले जाणार आहे. यासाठी स्वतंत्र यंत्रणा उभारली जाणार असून हे धोरण राबविताना मोबाईल अ‍ॅप्लीकेशनद्वारे पार्किंगची माहिती उपलब्ध करून देण्यात येणार आहेत. यंदाच्या वर्षांत जकात पद्घत बंद करण्याचा राज्य सरकारचा विचार असल्याने जकात नाकी ओस पडणार आहेत. या जकात नाक्यांवर ट्रक तसेच बस टर्मिनन्स उभारण्याची घोषणा करण्यात आली आहे.
रुग्णालये आणि पर्यावरण
* महिलांमधील कर्करोगाचे वाढते प्रमाण रोखण्यासाठी तसेच यासंबंधीची उपचार पद्धती विकसित करण्यासाठी महापालिका रुग्णालयांमध्ये मेमोग्राफी बायोस्पी यंत्रे उपलब्ध करून देण्यात येणार असून याद्वारे कर्करोगासंबंधीच्या चाचण्या करता येणार आहेत.
* आर्थिकदृष्टय़ा दुर्बल असणाऱ्या रुग्णांना अँजिओग्राफी, अँजिओप्लास्टी, बायपास तसेच मेंदूवरील शस्त्रक्रिया उपलब्ध व्हाव्यात, यासाठी अर्थसंकल्पात भरिव आर्थिक तरतूद करण्याचा निर्णय. तसेच छत्रपती शिवाजी महाराज रुग्णालयात शस्त्रक्रिया गृह, उभारण्यात येणार आहेत.
* कोलशेत येथे बोटॅनिकल, वाघबीळ थीम पार्क, मुल्लाबाग येथे निसर्ग उद्यान तसेच हरीत ठाणे प्रकल्प राबविण्याची घोषणा यंदाही करण्यात आली आहे. या शिवाय ठाण्यातील तलावांचे सौंदर्यीकरणासाठी भरीव तरतूद करण्यात आली आहे.
तरतूदींचा संकल्प
यंदाच्या वर्षांत सर्व विभागाच्या संगणकीकरणासाठी भरीव पाऊले उचलण्यात येणार असून येत्या
आर्थिक वर्षांत डाटा सेंटर उभारणे, सर्व प्रभाग कार्यालय व मुख्यालयाचे नेटवर्किंग करणे तसेच महापालिकेच्या कामामध्ये एकसंगता आणण्यासाठी ‘सॅप आधिक जिआयएस’ ही नवी प्रणाली करण्याची घोषणा करण्यात आली. त्यासाठी १३ कोटी रुपयांची तरतूद करण्यात आली आहे.
घोडबंदर रस्त्याजवळ श्ॉलो वॉटर पार्कचे नियोजन करण्यात आले असून वॉटर फ्रंट डेव्हल्पमेंट
प्रकल्पांतर्गत १३ झोनमध्ये खाडी परिसराचे सुशोभिकरण हाती घेतले जाणार आहे. या प्रकल्पाचा पहिला टप्पा म्हणून ठाणे कॉलेज ते साकेतपर्यंतचा सुमारे एक कि.मीचा खाडी परिसर सुशोभित केला जाणार आहे. यासाठी १३२ कोटी रुपयांच्या रकमेचा प्रकल्प अहवाल केंद्र सरकारकडे सादर करण्यात आला असून दिल्लीतील पैशांवर या प्रकल्पाचे भवितव्य ठरणार आहे.
ठाणे परिसराला क्रीडा क्षेत्रातील पायाभूत सुविधांची झालर चढविण्याचा प्रयत्न या अर्थसंकल्पात
करण्यात आला असून कौसा येथे क्रीडा संकुल, माजीवाडा येथे मिनी स्पोटर्स कॉम्पलेक्स आणि दादोजी कोंडदेव स्टेडिअममधील सुविधांसाठी भरीव आर्थिक तरतुद करण्यात आली आहे.
ठाणे, कळवा, मुंब्रा परिसरातील वाहतूक व्यवस्थेचे नियोजन करताना दरवर्षीप्रमाणे यंदाही नव्या उड्डाण
पुल, पादचारी पुल, भुयारी मार्गाची घोषणा करण्यात आली आहे. पुर्व दृतगती महामार्ग, घोडबंदर महामार्ग याठिकाणी नव्या पादचारी पुलांची घोषणा करण्यात आली असून घोडबंदर सेवा रस्त्यांचे काम पुर्ण करण्यात येणार आहे.
* कळवा-मुंब्रात विकास प्रकल्पांचा रतीब
* करवाढ नाही
* मालमत्ता कराची जुनीच प्रणाली राबविणार
* २४ तास पाणी पुरवठय़ाचा संकल्प
* जागतिक मत्स्यालय, सेव्ह नॅशनल पार्क प्रकल्पाचा पुन्हा समावेश
* पाणी वापरावर मीटरची सक्ती
* खाडी किनारा विकास प्रकल्प प्रगतिपथावर
* ट्रामची अधिकृत घोषणा
