तळोजामध्ये कामगारांची कमतरता आहे. त्यामुळेच आसाम, ओदिशा, उत्तर प्रदेश अशा राज्यांमधून कामगारांची आयात येथे केली जाते. औद्योगिक वसाहतींमधील उद्योगांच्या उज्ज्वल भवितव्यामागे बालकामगारीचा काळा चेहरा तळोजा औद्योगिक वसाहतीमधील शुक्रवारच्या छाप्यानंतर समोर आला. दलाल प्रत्येक बालकामगार ४०० रुपयांना कंपनीच्या कंत्राटदारांना विकत असल्याचे सत्य पोलिसांच्या तपासात समोर आले आहे.
तळोजा औद्योगिक वसाहतीमधील उल्का सी फ्रुड या कंपनीमधील शुक्रवारी पोलीस, कामगार आणि औद्योगिक सुरक्षा विभागाने सयुक्तिक मारलेल्या छाप्यामध्ये ९७ मुलेमुली कामगारांची सुटका करण्यात आली होती. यापैकी २४ बालकामगार होते. या कामगारांना आसाम येथून महाराष्ट्रातील तळोजा औद्योगिक वसाहतीमध्ये आणले कोणी याबाबत शोध सुरू आहे. या बालकामगार विक्रीचे रॅकेट उघडकीस आणण्यासाठी तळोजा पोलिसांनी आपली कंबर कसली आहे. कंत्राटदाराल ज्या दलालाने कामगार विक्री केले होते. त्या संबंधित दलालाचे नाव पोलिसांना अद्याप समजू शकले नाही. पोलिसांचे पथक या दलालाचा शोध घेत आहेत. हा दलाल महिन्यातून एक-दोनदा कामगार घेऊन कंपनीच्या प्रवेशद्वारावर येत असे एवढीच माहिती पोलिसांना कंत्राटदाराने दिल्याने तळोजा ते आसाम या पल्ल्यावर कामगारविक्रीच्या या रॅकेटचा कसा उलगडा होईल याबाबत साशंकता आहे.
परभाषिक कामगार का हवेत?
औद्योगिक वसाहतीमध्ये स्थानिक कामगारांना कामावर ठेवल्यास ते सहा महिने ते एका वर्षांतच कामगार-पिळवणुकीविषयी बंड पुकारतात. वेळीच हक्कासाठी संघटना स्थापन करतात. त्यातुलनेत हे परभाषिक कामगार चुपचाप मिळेल ते वेतन घेऊन कोणाही विरुद्ध आवाज न करता दिलेले काम १४-१६ तासांचा दिवस भरून पूर्ण करतात. या कामगारांची कोणत्याही सार्वजनिक सुटय़ांची अपेक्षा नसते. सणासुदीच्या वेळी मराठी कामगार ज्या वेळी सुटय़ांवर असतात त्या वेळी हेच कामगार कंपनीचे उत्पादन काढण्याची ताकद ठेवतात. या कामगारांचे कुटुंब येथे नसल्याने कौटुंबिक कारणाच्या रजेकडे यांचा कल कमी असतो. त्यामुळेच हे कामगार व्यवस्थापन आणि कंत्राटदारांच्या गळ्यातील ताईत बनले आहेत.
तळोजा हादरले
उल्का सी फूड कंपनीच्या व्यवस्थापनातील मालकासह तिघांना आणि कंत्राटदाराला पोलिसांनी अटक केली होती. न्यायालयासमोर या तिघांना हजर केल्यावर त्यांना न्यायालयीन कोठडी मंजूर झाली आहे. तळोजा औद्योगिक वसाहतीमध्ये कामगारांविषयी पोलिसांनी केलेली ही पहिलीच कारवाई होती. यामुळे मोठय़ा प्रमाणात मासे निर्यात करण्यासाठी क्लोडस्टोरेज कंपन्यांचे धाबे दणाणले आहेत. पावसाळ्यात मासेमारी बंद असल्याने या क्लोडस्टोरेज कंपन्यांची मंदी असते. मात्र सीझनच्या वेळी कामगारांचा तुटवडा भासण्यापेक्षा कच्च्या मालाचा जसा स्टॉक व्यापारी मारतात तसा मजुरांचा स्टॉक मारण्याची नवी पद्धत या क्षेत्रात रुजू लागली आहे. कामगार विभागात असणारे अपुरे कर्मचारी बळ, चिरिमिरीच्या संस्कृतीमुळे वेतन, हक्क रजा अशा रजिस्टरांवर तपासणीच्या नावावर स्टॅम्प आणि स्वाक्षरी करून सब कुछ ओके अशा कार्यप्रणालीमुळे कामगारांचे हे हाल अपेक्षित आहे.
