नवी मुंबईतील खाडीकिनाऱ्याकडे वनविभागाचे दुर्लक्ष

खाडीकिनारी मोठय़ा प्रमाणात असणाऱ्या खारफुटीचे संवर्धन व्हावे यासाठी मुंबई उच्च न्यायालयाने अनेक मार्गदर्शक तत्त्वे घालून दिली असून त्याची नवी मुंबईत सर्रास पायमल्ली होताना दिसत आहे. केवळ पामबीच मार्गावरील दिल्ली पब्लिक स्कूल आणि चाणक्यजवळील खारफुटीचा नाश होत नाही तर वाशी, घणसोली, कोपरखैरणे, ऐरोली, विटावा येथील खारफुटीवर भराव व घनकचरा टाकून ती बुजवण्याचे काम बिनधिक्कतपणे सुरू असून या सर्वाकडे वनविभागाच्या अधिकाऱ्यांचे दुर्लक्ष आहे. खारफुटी जाळण्यासाठी आता अतिज्वलनशील रसायने वापरली जात असून सागरी नियंत्रण कायद्यासाठी हिरव्या व पांढऱ्या रंगाचे खांब लावण्याइतपत कारवाई करणारे वनविभागाचे कर्मचारी घनकचरा, भराव टाकणाऱ्या गाडय़ांकडून काही चिरीमिरी घेऊन चिडीचूप होत असल्याचे दिसून येते. नवी मुंबईतील पामबीच मार्गावरील पाणथळ आणि खारफुटीच्या जंगलात भराव, घनकचरा टाकून खारफुटी उद्ध्वस्त करण्याच्या कृतीला मुंबई उच्च न्यायालयाने स्पष्ट शब्दात फटकारले आहे. या खारफुटीचे संवर्धन करण्याची जबाबदारी सिडकोची असून सिडकोने टाकलेल्या भरावाचा उपसा लवकरात लवकर करावा, असे न्यायालयाने स्पष्ट शब्दात सांगितले आहे. त्यासाठी दोन अधिकाऱ्यांची नियुक्तीदेखील करण्यात आली असून दोषी अधिकाऱ्यांवर फौजदारी गुन्हे दाखल करण्याचे आदेश दिलेले आहेत. त्यानुसार सिडकोने कार्यवाही करण्यास सुरुवात केली असून दिल्ली पब्लिक शाळेजवळील जागेबाबत नगरविकास विभागाकडे वस्तुस्थिती सादर करण्यात आली आहे. हा भूखंड शेजारच्या एनआरआयसाठी लागणाऱ्या बांधकाम साहित्याची (माती) पूर्तता करताना तयार झालेला असून तो नैर्सगिक नसल्याचा युक्तिवाद सिडकोने केला आहे. खाडीकिनाऱ्याहून वाहून येणाऱ्या खारफुटीमुळे काही खारफुटीची रोपे या ठिकाणी आहेत, पण त्यामुळे सिडकोच्या मालकीचा असलेला सुमारे १६०० कोटीचा भूखंड मोकळा सोडावा का, याबाबत नगरविकास विभागाने स्पष्ट केलेले नाही. त्यामुळे सिडको याबाबत आपली भूमिका अद्याप मांडू शकलेली नाही. चाणक्यजवळील भूखंडावर खारफुटी पार्क बनविण्याच्या सिडकोने हालचाली सुरू केलेल्या आहेत. डीपीएसच्या जवळ पालिका रस्त्याचे काम करीत असून तेथील घनकचरा उचलण्याचे काम पालिकेने केलेले आहे. अनेक ठिकाणी खारफुटीची कत्तल करण्याचे वेगवेगळे हातखंडे अवलंबिले जात असून काही ठिकाणी खारफुटीचा नाश व्हावा यासाठी एक रसायन नियमित टाकले जात आहे. खारफुटी जळून गेल्यानंतर तेथे बांधकाम केले जात आहे. काही गावांची धार्मिक स्थाने खाडीकिनाऱ्याला आहेत. तेथे जाण्यासाठी त्यांना रस्ता लागत असून या धार्मिक स्थानांच्या पुनर्बाधणीसाठी अलीकडे ग्रामस्थ संघर्ष करताना दिसत आहेत. पामबीच मार्गावर समोर असणाऱ्या विशाल खारफुटी पार्ककडे जाण्यासाठी अनेक मार्ग तयार झाले असून ते बंद करण्याचे आदेश न्यायालयाने दिलेले आहेत. पामबीच मार्ग आणि त्याजवळील उच्चभ्रूंच्या लोकवस्ती एवढय़ापुरती ही खारफुटी तोड मर्यादित नसून तिचे लोण वाशी, कोपरखैरणे, घणसोली, ऐरोली, विटावा या गावांच्या खाडीकिनारीदेखील सुरू आहे. त्याकडे सिडको, पालिका आणि वनविभागाचे दुर्लक्ष आहे. केवळ सीआरझेडचे खांब टाकून मोकळे झालेल्या वनविभागाचे अधिकारी-कर्मचारी विटावा येथील पटनी कंपनीजवळ रातोरात उभ्या राहणाऱ्या चाळींकडे दुर्लक्ष करीत आहेत. अनेक ठिकाणी आजही सरपणासाठी खारफुटीची तोड केली जात आहे. नवी मुंबईतील खाडीकिनारी अशी तोड होत असल्यास ती बाब वनविभागाच्या निदर्शनास आणून दिली जाईल, असे सिडकोचे पर्यावरण महाव्यवस्थापक जी. के. अनारसे यांनी सांगितले. मुंबई उच्च न्यायालयाच्या हस्तक्षेपानंतर खारफुटीचे नवी मुंबईत चांगल्यापैकी संरक्षण झालेले असून आता या जंगलात लांडगा, कोल्हा, मुंगूस, विविध प्रकारचे पक्षी निदर्शनास येऊ लागले आहेत. पण शहरातील तिन्ही स्थानिक स्वराज्य संस्थांनी अजून याकडे गांभीर्याने लक्ष देण्याची आवश्यकता आहे.