दीप्ती आणि तिची दहा वर्षांची रीना, मायलेकींचं अगदी गूळपीठ असायचं. रीनाच्या शाळेतल्या गमती, झोपतानाची गोष्ट, मधूनच एखादी मिठी अशा मायलेकींच्या रोजच्या लाडाच्या गोष्टी होत्या. मात्र दीप्तीचं पोटाचं ऑपरेशन झाल्यामुळे गेले दीड-दोन महिने जखम, टाके, हॉस्पिटलच्या चकरा, भेटायला येणारे पाहुणे या गडबडीत दोघींचं सवयीचं रुटीन एकदम थांबलं होतं. अशक्तपणामुळे गप्पा मनसोक्त होत नव्हत्या. ड्रेसिंग ओलं असताना दीप्ती तिला थोडं दुरुनच, भीतभीत जवळ घ्यायची. त्यात रीनाच्या धसमुसळेपणाच्या भीतीने, “आईला धक्का लागेल, जवळ जाऊ नको, आता तू लहान नाहीस” असं आजोबा-आजी, पाहुणे सांगायचे. “सगळे मलाच सांगतात आणि तूही माझ्याकडे लक्ष देत नाहीस.” रीना रुसून म्हणायची.
हजारपेक्षा जास्त प्रीमियम लेखांचा आस्वाद घ्या ई-पेपर अर्काइव्हचा पूर्ण अॅक्सेस कार्यक्रमांमध्ये निवडक सदस्यांना सहभागी होण्याची संधी ई-पेपर डाउनलोड करण्याची सुविधा
आणखी वाचा : ‘ती’ची यशोगाथा : डाऊन सिंड्रोम व्याधीग्रस्त महिलेने नकार पचवून उभारला स्वतंत्र यशस्वी व्यवसाय!
“अगं, आपल्याला भेटायला येतात ना सगळे? आणखी थोडेच दिवस…” दीप्ती समजूत घालायची.
एके दिवशी, काहीतरी फालतू कारणावरून रीनानं बाबाशी मोठमोठ्याने वाद घालायला, भांडायला सुरुवात केली. तिचा आगाऊपणामुळे सगळेच तिला रागवायला लागले. दीप्तीलाही तिचं वागणं आवडलं नव्हतं, पण ‘ओरडू नकोस’ हे ओरडून सांगणं दीप्तीला पटायचं नाही आणि इतक्या भडकलेल्या मुलीशी शांतपणे संवाद करण्याएवढी शक्ती तिच्यात नव्हती. त्यामुळे तो सामुदायिक आरडाओरडा ती फक्त पाहत होती. अचानक तिला जाणवलं, की लहानपणापासून कधीही मुद्दे मांडून लॉजिकलीच भांडणारी रीना, आज निरर्थक आणि आकांडतांडव करत भांडतेय. दीप्तीनं नवलानं पाहिलं, तर तावातावाने भांडतानाही, रीनाच्या डोळ्यांत रागाऐवजी इतकी तीव्र वेदना दीप्तीला दिसली, की चाललेला गोंधळ पूर्णपणे विसरून तिनं पोरीला पटकन जवळ घेतलं. फक्त थोपटत राहिली. रीनाही तिला घट्ट बिलगली आणि शांत झाली. जसं काही तिला तेवढंच हवं होतं. विशेष म्हणजे, रीना बिलगल्यावर दीप्तीलाही खूप बरं वाटलं. हरवलेलं सापडल्यासारखं वाटलं होतं.
आणखी वाचा : आरोग्यासाठी घातक औद्योगिक क्षेत्रात महिला कामगार सर्वाधिक! सर्वेक्षणात लक्षात आली धक्कादायक बाब
हा अनुभव अनपेक्षित होता. त्यामुळे रीनाला थोपटताना दीप्तीचं विचारचक्र सुरु झालं. लहान मुलं चुकीची वागली, की अनेकदा घरातली मोठी माणसं मुलांचं म्हणणं ऐकून, समजून घेतच नाहीत. ‘तुझं कसं चुकतंय’ हे सगळे एकाच वेळी अधिकाराने आणि ओरडून सांगायला लागतात. या गोंधळात ते लहान मूल किती एकटं पडतं, अपमानित होतं हे तेव्हा दीप्तीला तीव्रतेनं जाणवलं. रीनाच्या भांडणामागचं कारण दुसरंच काहीतरी आहे, तिला कशाचा तरी इतका जास्त त्रास होतोय, की तो झेपत नसल्यामुळे तिला नीट वागताच येत नाहीये हे तिच्या डोळ्यांतली वेदना दिसली म्हणून आपल्या लक्षात आलं आणि चूक-बरोबर, चांगलं-वाईट, मोठ्यांसाठी आदराची अपेक्षा वगैरे सर्व जनरीत ‘तात्पुरती’ बाजूला ठेवून आपण तिला जवळ घेतलं. तो मायेचा उमाळा ‘अनकंडिशनल’- निरपेक्ष होता. आपल्याला रीनाची भावनिक गरज ‘आतून उमगली’. मनानं रीनाच्या जागी पोहोचल्यावरच आपल्याला कळलं, की तिला आईनं तिच्याकडे लक्ष द्यायला हवंय, नेहमीचा कम्फर्ट झोन हवाय, आईशी हक्काची जवळीक खूप दिवस नसल्यामुळे तिला अतिशय एकटं, असुरक्षित वाटतंय आणि या अनावर भावनांचं काय करायचं ते न कळून असहाय्य होऊन तिनं भांडण काढलंय. आपण कुशीत घेतल्याबरोबर तिचा आवेश आणि आवेग संपला. तिला फक्त एक प्रेमाचा स्पर्श हवा होता. आज योगायोगानं आपल्याला तिचं मन दिसलं. पण एरवी आपणही जेव्हा शिस्त, मोठ्यांचा आदर वगैरे जनरीतीत अडकतो, मुलांकडून आदर्श वागण्याच्या अपेक्षा करतो, तेव्हा तिच्या हट्टी वागण्यामागच्या इतक्या साध्या, छोट्या गरजा आपल्याही लक्षात येत नसणार.
आणखी वाचा : नातेसंबंध: बायको ठरतेय डोकेदुखी ?
दीप्तीला एकदम भरूनच आलं. यापुढे जाणीव जागी हवी. मुलांच्या गरजांचं भान ठेवायचं की जनरीतीत अडकून घाबरायचं हा चॉइस आपलाच असतो. मुलांच्या जागी क्षणभर जाऊन त्यांच्या मनात डोकावून पाहायचं की ‘आपलं मूल आदर्श हवं’ या अपेक्षांच्या चष्म्यातून टीका करत राहायची हा चॉइस आपलाच असतो. रीनाच्या शांतावलेल्या चेहऱ्याकडे पहात दीप्तीनं स्वत:ला बजावलं.
(लेखिका रिलेशनल कौन्सिलर आहेत)
neelima.kirane1@gmail.com
आणखी वाचा : ‘ती’ची यशोगाथा : डाऊन सिंड्रोम व्याधीग्रस्त महिलेने नकार पचवून उभारला स्वतंत्र यशस्वी व्यवसाय!
“अगं, आपल्याला भेटायला येतात ना सगळे? आणखी थोडेच दिवस…” दीप्ती समजूत घालायची.
एके दिवशी, काहीतरी फालतू कारणावरून रीनानं बाबाशी मोठमोठ्याने वाद घालायला, भांडायला सुरुवात केली. तिचा आगाऊपणामुळे सगळेच तिला रागवायला लागले. दीप्तीलाही तिचं वागणं आवडलं नव्हतं, पण ‘ओरडू नकोस’ हे ओरडून सांगणं दीप्तीला पटायचं नाही आणि इतक्या भडकलेल्या मुलीशी शांतपणे संवाद करण्याएवढी शक्ती तिच्यात नव्हती. त्यामुळे तो सामुदायिक आरडाओरडा ती फक्त पाहत होती. अचानक तिला जाणवलं, की लहानपणापासून कधीही मुद्दे मांडून लॉजिकलीच भांडणारी रीना, आज निरर्थक आणि आकांडतांडव करत भांडतेय. दीप्तीनं नवलानं पाहिलं, तर तावातावाने भांडतानाही, रीनाच्या डोळ्यांत रागाऐवजी इतकी तीव्र वेदना दीप्तीला दिसली, की चाललेला गोंधळ पूर्णपणे विसरून तिनं पोरीला पटकन जवळ घेतलं. फक्त थोपटत राहिली. रीनाही तिला घट्ट बिलगली आणि शांत झाली. जसं काही तिला तेवढंच हवं होतं. विशेष म्हणजे, रीना बिलगल्यावर दीप्तीलाही खूप बरं वाटलं. हरवलेलं सापडल्यासारखं वाटलं होतं.
आणखी वाचा : आरोग्यासाठी घातक औद्योगिक क्षेत्रात महिला कामगार सर्वाधिक! सर्वेक्षणात लक्षात आली धक्कादायक बाब
हा अनुभव अनपेक्षित होता. त्यामुळे रीनाला थोपटताना दीप्तीचं विचारचक्र सुरु झालं. लहान मुलं चुकीची वागली, की अनेकदा घरातली मोठी माणसं मुलांचं म्हणणं ऐकून, समजून घेतच नाहीत. ‘तुझं कसं चुकतंय’ हे सगळे एकाच वेळी अधिकाराने आणि ओरडून सांगायला लागतात. या गोंधळात ते लहान मूल किती एकटं पडतं, अपमानित होतं हे तेव्हा दीप्तीला तीव्रतेनं जाणवलं. रीनाच्या भांडणामागचं कारण दुसरंच काहीतरी आहे, तिला कशाचा तरी इतका जास्त त्रास होतोय, की तो झेपत नसल्यामुळे तिला नीट वागताच येत नाहीये हे तिच्या डोळ्यांतली वेदना दिसली म्हणून आपल्या लक्षात आलं आणि चूक-बरोबर, चांगलं-वाईट, मोठ्यांसाठी आदराची अपेक्षा वगैरे सर्व जनरीत ‘तात्पुरती’ बाजूला ठेवून आपण तिला जवळ घेतलं. तो मायेचा उमाळा ‘अनकंडिशनल’- निरपेक्ष होता. आपल्याला रीनाची भावनिक गरज ‘आतून उमगली’. मनानं रीनाच्या जागी पोहोचल्यावरच आपल्याला कळलं, की तिला आईनं तिच्याकडे लक्ष द्यायला हवंय, नेहमीचा कम्फर्ट झोन हवाय, आईशी हक्काची जवळीक खूप दिवस नसल्यामुळे तिला अतिशय एकटं, असुरक्षित वाटतंय आणि या अनावर भावनांचं काय करायचं ते न कळून असहाय्य होऊन तिनं भांडण काढलंय. आपण कुशीत घेतल्याबरोबर तिचा आवेश आणि आवेग संपला. तिला फक्त एक प्रेमाचा स्पर्श हवा होता. आज योगायोगानं आपल्याला तिचं मन दिसलं. पण एरवी आपणही जेव्हा शिस्त, मोठ्यांचा आदर वगैरे जनरीतीत अडकतो, मुलांकडून आदर्श वागण्याच्या अपेक्षा करतो, तेव्हा तिच्या हट्टी वागण्यामागच्या इतक्या साध्या, छोट्या गरजा आपल्याही लक्षात येत नसणार.
आणखी वाचा : नातेसंबंध: बायको ठरतेय डोकेदुखी ?
दीप्तीला एकदम भरूनच आलं. यापुढे जाणीव जागी हवी. मुलांच्या गरजांचं भान ठेवायचं की जनरीतीत अडकून घाबरायचं हा चॉइस आपलाच असतो. मुलांच्या जागी क्षणभर जाऊन त्यांच्या मनात डोकावून पाहायचं की ‘आपलं मूल आदर्श हवं’ या अपेक्षांच्या चष्म्यातून टीका करत राहायची हा चॉइस आपलाच असतो. रीनाच्या शांतावलेल्या चेहऱ्याकडे पहात दीप्तीनं स्वत:ला बजावलं.
(लेखिका रिलेशनल कौन्सिलर आहेत)
neelima.kirane1@gmail.com
