“आरती, तू अविनाश बरोबर परदेशात का जात नाहीस? तीन ते पाच वर्षं त्याला तिकडे राहावं लागणार आहे, असं तूच म्हणालीस ना. मुलांना घेऊन तूही त्याच्यासोबत जायला हवंस. तुझी तर खासगी नोकरी आहे त्यामुळं ती सोडायला काहीच हरकत नाही.” रोहिणीताई आपल्या नातीला समजावून सांगण्याचा प्रयत्न करीत होत्या.
आरती आणि अविनाश यांनी आज सर्व नातेवाईकांसाठी गेट-टुगेदर ठेवलं होतं. अविनाशला त्याच्या कंपनीकडून परदेशात जाण्याची संधी मिळाली होती आणि पुढच्या आठ दिवसांतच तो भारतातून निघणार होता. सर्वांनी त्याचं अभिनंदन केलं, पण त्याचं असं एकटं जाणं रोहिणीताईंना खटकतं होतं, परंतु आरती तिची बाजू आजीला पटवून देत होती. “आजी, माझी खासगी नोकरी असली तरी, ती मिळवण्यासाठी मी खूप कष्ट घेतले आहेत आणि माझ्या नोकरीत मी समाधानी आहे. शिवाय मुलांना चांगल्या शाळेत ॲडमिशन मिळालं आहे. त्यांचंही रुटीन व्यवस्थित चालू आहे. अविनाश त्याच्या कंपनीच्या प्रोजेक्टसाठी परदेशात चालला आहे. तो पुन्हा भारतात येणारच आहे, मग मी माझं सगळं सोडून त्याच्या मागे कशाला जायचं?”
“ आरती, तुझ्या संसाराची मला काळजी वाटते गं. साता समुद्रापलीकडे राहणारा तुझा नवरा, तिथं कसा राहील? कसा वागेल? तो परत येईल का? असे असंख्य विचार माझ्या मनात येतात. मागच्या सोसायटीतील लिलाचा नवरा २ वर्षांसाठी म्हणून दुबईला गेला तो परत आलाच नाही. तिला दुबईला स्थायिक व्हायचं नव्हतं. झालं. संसार मोडला. आणि ती कमल ताईंची सून, मोठ्या हुद्यावर नोकरी करते. सतत दौऱ्यावर असायची. कुटुंबापासून बाहेर राहिली. एकटं राहायची सवय झाल्यावर तिला पुन्हा एकत्र कुटुंबात राहणं अवघड झालं. दोघांच्यात दुरावा आला. त्यांचंही लग्न फार काळ टिकलं नाही. अशी खूप उदाहरणं मी बघितली आहेत. असं वेगळं राहण्यानं भावनिक दुरावा निर्माण होतो. दोघांच्या नात्यातील खासगी नाजूक बंध कळत-नकळत तुटत जातात. आरती, अजूनही विचार कर. तू अविनाश सोबत परदेशात जा. तुझ्या संसाराची मला काळजी वाटते म्हणून तुला सांगते आहे.”
“आजी, सगळीच ‘लाँग डिस्टन्स’ मधील लग्न तुटतात, असं तुला म्हणायचं आहे का?अगं,आता परिस्थिती बदलली आहे. सरकारी अधिकाऱ्यांच्या तर सतत बदल्या होत असतात. प्रत्येकवेळी विंचवाचं बिऱ्हाड पाठीवर घेऊन धावता येत नाही. मुलांच्या शिक्षणासाठी, जोडीदाराच्या करिअरसाठी ‘लाँग डिस्टन्स’ मध्ये राहण्याचा निर्णय घ्यावा लागतो. एकमेकांच्याबद्दलचा विश्वास,जोडीदाराच्या कामाचं स्वरूप आणि त्याचं महत्व समजून घेण्याची प्रगल्भता दाखवली, की दूर अंतरावर राहूनही सहजीवनाचा आनंद घेता येतो. व्यक्ती दृष्टीआड झाली तरी मनाआड होत नाही.”
हेही वाचा : घटस्फोटाने कौटुंबिक हिंसाचार कायद्यातले अधिकार संपुष्टात येत नाहीत
“अगं, पण हा विरह, दुरावा स्वतःहून का ओढवून घ्यायचा? फक्त करिअर आणि पैशांसाठी?” “आजी, अगं, बदलत्या काळानुसार लग्नाची समीकरणं आणि पती-पत्नीच्या नात्याच्या जुन्या संकल्पनाही बदलत चालल्या आहेत. एकमेकांत विरघळून जाऊन सर्वस्वाचा त्याग करण्यापेक्षा स्वतःचं स्वतंत्र अस्तित्व जपूनही परस्परांवरचं प्रेम जिव्हाळा टिकवता येतो. पूर्वी सारखं गावाबाहेर अर्थार्जनासाठी गेलेल्या जोडीदाराची वर्षानुवर्षं गाठ होत नाही, त्याच्याशी बोलताच येत नाही, अशी परिस्थिती आता राहिलेली नाही. आधुनिक तंत्रज्ञानामुळं सारं जग जवळ आलं आहे. मी आणि मुलं व्हीडिओ कॉल द्वारे अविनाशशी दररोज संपर्क साधू शकतो. एसएमएस, इमेल, चॅटिंग इत्यादींद्वारे आम्ही एकमेकांशी सतत संवाद करू शकतो. आता एकमेकांच्या पायात पाय घालून अडकून राहण्यापेक्षा स्वतःचे स्वतंत्र अस्तित्व दोघांनाही निर्माण करता येणं सहज शक्य झालं आहे, फक्त दोघांनीही एकमेकांचा समंजस स्वीकार करणं महत्वाचं असतं.”
हेही वाचा : पर्यावरणरक्षणार्थ झाडं लावणाऱ्या चामी मुर्मू
“ मला तुमच्या नवीन पिढीचं गणितच कळत नाही. सेलफोन आणि त्या संगणकाच्या कुशीत शिरून एकमेकांच्या सहवासाचा आनंद कसा घेता येईल?” “आजी, अगं केवळ शरीरानं एकमेकांच्या सहवासात एकत्र राहणारी जोडपी मनानं एकत्र असतातच असं नाही, पण शरीरानं दूर राहूनही मनानं एकत्र येणाऱ्या जोडप्यांची नाती अधिक घट्ट असतात. एकमेकांना भेटण्याची ओढ आणि असोशी कायम टिकून राहते.” आरतीचं सर्व बोलणं ऐकल्यानंतर आजीनं आपल्या मनाची समजूत घालून घेतली आणि बदलत्या जीवनशैलीचा स्वीकार करायलाच हवा हे त्यांनाही पटलं. त्या नातीला म्हणाल्या, “तुमचं ‘लाँग डिस्टन्स’ नातं तुम्हांला कायम एकत्र ठेवो. हाच तुला आशीर्वाद देते.”
आजीचं बोलणं ऐकून आरतीही मनापासून हसली.
(लेखिका कौटुंबिक न्यायालयात समुपदेशक आहेत.)
(smita joshi606@gmail.com)
आरती आणि अविनाश यांनी आज सर्व नातेवाईकांसाठी गेट-टुगेदर ठेवलं होतं. अविनाशला त्याच्या कंपनीकडून परदेशात जाण्याची संधी मिळाली होती आणि पुढच्या आठ दिवसांतच तो भारतातून निघणार होता. सर्वांनी त्याचं अभिनंदन केलं, पण त्याचं असं एकटं जाणं रोहिणीताईंना खटकतं होतं, परंतु आरती तिची बाजू आजीला पटवून देत होती. “आजी, माझी खासगी नोकरी असली तरी, ती मिळवण्यासाठी मी खूप कष्ट घेतले आहेत आणि माझ्या नोकरीत मी समाधानी आहे. शिवाय मुलांना चांगल्या शाळेत ॲडमिशन मिळालं आहे. त्यांचंही रुटीन व्यवस्थित चालू आहे. अविनाश त्याच्या कंपनीच्या प्रोजेक्टसाठी परदेशात चालला आहे. तो पुन्हा भारतात येणारच आहे, मग मी माझं सगळं सोडून त्याच्या मागे कशाला जायचं?”
“ आरती, तुझ्या संसाराची मला काळजी वाटते गं. साता समुद्रापलीकडे राहणारा तुझा नवरा, तिथं कसा राहील? कसा वागेल? तो परत येईल का? असे असंख्य विचार माझ्या मनात येतात. मागच्या सोसायटीतील लिलाचा नवरा २ वर्षांसाठी म्हणून दुबईला गेला तो परत आलाच नाही. तिला दुबईला स्थायिक व्हायचं नव्हतं. झालं. संसार मोडला. आणि ती कमल ताईंची सून, मोठ्या हुद्यावर नोकरी करते. सतत दौऱ्यावर असायची. कुटुंबापासून बाहेर राहिली. एकटं राहायची सवय झाल्यावर तिला पुन्हा एकत्र कुटुंबात राहणं अवघड झालं. दोघांच्यात दुरावा आला. त्यांचंही लग्न फार काळ टिकलं नाही. अशी खूप उदाहरणं मी बघितली आहेत. असं वेगळं राहण्यानं भावनिक दुरावा निर्माण होतो. दोघांच्या नात्यातील खासगी नाजूक बंध कळत-नकळत तुटत जातात. आरती, अजूनही विचार कर. तू अविनाश सोबत परदेशात जा. तुझ्या संसाराची मला काळजी वाटते म्हणून तुला सांगते आहे.”
“आजी, सगळीच ‘लाँग डिस्टन्स’ मधील लग्न तुटतात, असं तुला म्हणायचं आहे का?अगं,आता परिस्थिती बदलली आहे. सरकारी अधिकाऱ्यांच्या तर सतत बदल्या होत असतात. प्रत्येकवेळी विंचवाचं बिऱ्हाड पाठीवर घेऊन धावता येत नाही. मुलांच्या शिक्षणासाठी, जोडीदाराच्या करिअरसाठी ‘लाँग डिस्टन्स’ मध्ये राहण्याचा निर्णय घ्यावा लागतो. एकमेकांच्याबद्दलचा विश्वास,जोडीदाराच्या कामाचं स्वरूप आणि त्याचं महत्व समजून घेण्याची प्रगल्भता दाखवली, की दूर अंतरावर राहूनही सहजीवनाचा आनंद घेता येतो. व्यक्ती दृष्टीआड झाली तरी मनाआड होत नाही.”
हेही वाचा : घटस्फोटाने कौटुंबिक हिंसाचार कायद्यातले अधिकार संपुष्टात येत नाहीत
“अगं, पण हा विरह, दुरावा स्वतःहून का ओढवून घ्यायचा? फक्त करिअर आणि पैशांसाठी?” “आजी, अगं, बदलत्या काळानुसार लग्नाची समीकरणं आणि पती-पत्नीच्या नात्याच्या जुन्या संकल्पनाही बदलत चालल्या आहेत. एकमेकांत विरघळून जाऊन सर्वस्वाचा त्याग करण्यापेक्षा स्वतःचं स्वतंत्र अस्तित्व जपूनही परस्परांवरचं प्रेम जिव्हाळा टिकवता येतो. पूर्वी सारखं गावाबाहेर अर्थार्जनासाठी गेलेल्या जोडीदाराची वर्षानुवर्षं गाठ होत नाही, त्याच्याशी बोलताच येत नाही, अशी परिस्थिती आता राहिलेली नाही. आधुनिक तंत्रज्ञानामुळं सारं जग जवळ आलं आहे. मी आणि मुलं व्हीडिओ कॉल द्वारे अविनाशशी दररोज संपर्क साधू शकतो. एसएमएस, इमेल, चॅटिंग इत्यादींद्वारे आम्ही एकमेकांशी सतत संवाद करू शकतो. आता एकमेकांच्या पायात पाय घालून अडकून राहण्यापेक्षा स्वतःचे स्वतंत्र अस्तित्व दोघांनाही निर्माण करता येणं सहज शक्य झालं आहे, फक्त दोघांनीही एकमेकांचा समंजस स्वीकार करणं महत्वाचं असतं.”
हेही वाचा : पर्यावरणरक्षणार्थ झाडं लावणाऱ्या चामी मुर्मू
“ मला तुमच्या नवीन पिढीचं गणितच कळत नाही. सेलफोन आणि त्या संगणकाच्या कुशीत शिरून एकमेकांच्या सहवासाचा आनंद कसा घेता येईल?” “आजी, अगं केवळ शरीरानं एकमेकांच्या सहवासात एकत्र राहणारी जोडपी मनानं एकत्र असतातच असं नाही, पण शरीरानं दूर राहूनही मनानं एकत्र येणाऱ्या जोडप्यांची नाती अधिक घट्ट असतात. एकमेकांना भेटण्याची ओढ आणि असोशी कायम टिकून राहते.” आरतीचं सर्व बोलणं ऐकल्यानंतर आजीनं आपल्या मनाची समजूत घालून घेतली आणि बदलत्या जीवनशैलीचा स्वीकार करायलाच हवा हे त्यांनाही पटलं. त्या नातीला म्हणाल्या, “तुमचं ‘लाँग डिस्टन्स’ नातं तुम्हांला कायम एकत्र ठेवो. हाच तुला आशीर्वाद देते.”
आजीचं बोलणं ऐकून आरतीही मनापासून हसली.
(लेखिका कौटुंबिक न्यायालयात समुपदेशक आहेत.)
(smita joshi606@gmail.com)
